Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego, Marta Marcinkiewicz (biblioteka online .PDF) 📖

Podporządkowana władzom Centralna Rada Związków Zawodowych, mimo iż była organizacją masową, nie reprezentowała robotników, de facto pełniła funkcje polityczne. Wprawdzie organizacje partyjne w zakładach pracy wciąż miały się dobrze, a robotnicy nie tylko zapisywali się do partii, ale nawet uczestniczyli w kompromitujących masówkach, np. potępiających w 1976 r. „warchołów z Ursusa i Radomia”, działania te jednak coraz rzadziej były dobrowolne. Konsumpcyjny optymizm z początku „dekady Gierka” odszedł w zapomnienie, a kolejne plany gospodarcze i obietnice nie robiły już wrażenia. Coraz powszechniejsze stawały się za to informacje o powstaniu opozycji demokratycznej, o działalności Komitetu Obrony Robotników czy Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Współpraca pojedynczych osób z KOR i ROPCiO wkrótce zaowocowała stworzeniem organizacji stricte robotniczej, niezależnej od władz PRL.