Faraon - Bolesław Prus (wirtualna biblioteka .txt) 📖

wyrażał całe pojęcie lub wyraz (znaki ideograficzne), uściślał, o jaką klasę pojęcia chodzi (determinatywy) lub reprezentował wartość fonetyczną (szczególnie przy zapisie obcych imion i nazw). Pisma hieroglificznego używano zarówno do inskrypcji rytych w kamieniu, jak i oficjalnych tekstów na zwojach i kartach papirusowych. Do odręcznych zapisków na papirusie lub glinianych skorupkach stosowano uproszczone postacie znaków zwane pismem hieratycznym (gr.: kapłańskim), z którego z kolei w VII w. p.n.e. powstało jeszcze bardziej uproszczone pismo demotyczne (gr.: ludowe). [przypis edytorski]

190. Chodź, leku, chodź... — autentyczne. [przypis autorski]

191. O Schauagat’... — autentyczne. [przypis autorski]

192. gwiazda Peneter-Dewa — planeta Wenus. [przypis autorski]

193. Sebeg — planeta Merkury. [przypis autorski]

194. zadowolnić (daw.) — zadowolić. [przypis edytorski]

195. mina — 1,5 kilograma [jednostka wagi równa w zależności od czasu i miejsca 1/60 lub 1/100 talentu, czyli od ok. 0,5 kg do ok. 1,5 kg. Red. WL.]. [przypis autorski]

196. Góry Alabastrowe — w środkowej części Egiptu, na wschodnim brzegu Nilu w pobliżu Amarna, ok. 250 km na południe od Memfis, 50 km na południe od dzisiejszego al-Minja, znajdowały się eksploatowane przez Egipcjan od czasów Starego Państwa złoża trawertynu, jasnego kamienia zwanego egipskim alabastrem. [przypis edytorski]

197. miarze — dziś popr. forma Msc. lp: mierze. [przypis edytorski]

198. punkta — dziś popr.: punkty. [przypis edytorski]

199. ziarn — dziś popr.: ziaren. [przypis edytorski]

200. jeometrowie (daw.) — dziś popr.: geometrzy; tu: specjaliści od pomiarów gruntu (geodeci). [przypis edytorski]

201. powiat Zajęczy — 15. nom Górnego Egiptu o nazwie Un (zając), ze stolicą w Hermopolis (gr.); ok. 230 km na południe od Memfis, ok. 30 km na południe od Al-Minja. [przypis edytorski]

202. produkta — dziś popr.: produkty. [przypis edytorski]

203. pierwej (daw.) — najpierw, na początku; wcześniej. [przypis edytorski]

204. na trzy lat — dziś: na trzy lata. [przypis edytorski]

205. słuchaczów — dziś raczej: słuchaczy. [przypis edytorski]

206. pisarzów — dziś raczej: pisarzy. [przypis edytorski]

207. fakta — dziś popr.: fakty. [przypis edytorski]

208. punkta — dziś popr.: punkty. [przypis edytorski]

209. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]

210. kraj Aram — wzmiankowany w Biblii kraj Aram w środkowej Syrii lub Paddan-Aram nad górnym Eufratem w północnej Mezopotamii. [przypis edytorski]

211. Pi-Bast, sławnej stolicy nomesu Habu — Per-bast było stolicą Am-Chent, 18. nomu Dolnego Egiptu. A-bet (Habu), 8. nom Dolnego Egiptu, to nom sąsiedni. [przypis edytorski]

212. ukos — tu: pokos. [przypis edytorski]

213. fizjognomia (daw.) — fizjonomia, twarz. [przypis edytorski]

214. Astarte a. Asztarte (dziś nieodm.) — zachodniosemicka bogini miłości, płodności i wojny, królowa niebios. [przypis edytorski]

215. Saschu, właśc. Szasu — egipska nazwa semickich koczowników, pasterzy bydła prowadzonych przez wodzów plemiennych, wędrujących na terenach półwyspu Synaj, południowego Izraela i Transjordanii. [przypis edytorski]

216. Filistyni — jedno z plemion tzw. Ludów Morza, które odparte w XII w. p.n.e od granic Egiptu zasiedliło wybrzeże Palestyny na zachód od Judei. [przypis edytorski]

217. Chetów — dziś popr.: Hetytów. [przypis edytorski]

218. Rząd egipski życzliwie zachowywał się wobec pielgrzymów — w czasach Nowego Państwa, po podboju przez Egipt Palestyny i Syrii, kult bogów z tego rejonu, w tym Astarte, czczonej jako wojowniczka, oraz Baala, kojarzonego z Setem, rozwinął się również wśród Egipcjan. Oddawali im cześć nawet faraonowie. [przypis edytorski]

219. Sabne-Chetam — biblijne Soan (egipskie chetem oznacza warowne miasto), gr. Tanis, miasto w północno-wschodniej części Delty, nad tanicką odnogą Nilu, w pobliżu jeziora Manzala, ok. 140 km na północny wschód od Memfis. Stolica 14. nomu Dolnego Egiptu. Za panowania XXI i XX dynastii było stolicą państwa. [przypis edytorski]

220. Sethroe — Herakleopolis Mikra, miasto w Dolnym Egipcie nad jeziorem Manzala, w 14. nomie Dolnego Egiptu, najdalej wysuniętym na północny wschód. Około 150 km na północny wschód od Memfis, ok. 30 km na południowy wschód od dzisiejszego Port Fuad. [przypis edytorski]

221. Pi-Uto — Buto, Per-Wadżet, miasto nad ujściem sebenickiej odnogi Nilu do jeziora Burullus, ok. 160 km na północny zachód od Memfis, ok. 100 km na wschód od dzisiejszej Aleksandrii. Stolica 5. nomu Dolnego Egiptu. Centrum kultu bogini Wadżet, protektorki Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]

222. Ramesses-sa-Ptah — Ramzes Siptah (1197–1191 p.n.e.), zmarły stulecie wcześniej faraon XIX dynastii, objął tron w wieku 14 lat. Rządy w jego imieniu sprawowała macocha, Tauseret, która została jego następczynią jako ostatni władca tej dynastii. W XIX w. uważano, że Siptah to imię władcy XX dynastii, Ramzesa XI. [przypis edytorski]

223. Moabici — lud semicki zamieszkujący położoną na wschód od Morza Martwego krainę Moab. [przypis edytorski]

224. chetyjski — dziś: hetycki. [przypis edytorski]

225. prezenta — dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]

226. ze dzbanami — dziś popr.: z dzbanami. [przypis edytorski]

227. pielgrzymowie — dziś popr.: pielgrzymi. [przypis edytorski]

228. niedoperz — dziś popr.: nietoperz. [przypis edytorski]

229. zeszedł — dziś popr.: zszedł. [przypis edytorski]

230. efekta — dziś popr.: efekty. [przypis edytorski]

231. przekonywam się — dziś popr.: przekonuję się. [przypis edytorski]

232. Asyryjczykowie — dziś popr.: Asyryjczycy. [przypis edytorski]

233. Teby — największe miasto Górnego Egiptu, ok. 480 km na południe od Memfis. [przypis edytorski]

234. Tanis — miasto w północno-wschodniej części Delty, ok. 140 km na północny wschód od Memfis, stolica 14. nomu Dolnego Egiptu. Za panowania XXI i XX dynastii było stolicą państwa. [przypis edytorski]

235. zbogacić — dziś: wzbogacić. [przypis edytorski]

236. ręczyny — dziś: rączyny; małe rączki. [przypis edytorski]

237. aktorowie — dziś popr.: aktorzy. [przypis edytorski]

238. Sto dwadzieścia tysięcy ludzi muszą — dziś popr.: Sto dwadzieścia tysięcy ludzi musi. [przypis edytorski]

239. pięciomaset — dziś raczej: pięciuset. [przypis edytorski]

240. urzędownie — dziś: oficjalnie, urzędowo. [przypis edytorski]

241. bylem dorzucił (daw.) — byle bym dorzucił; jeżeli tylko dorzucę. [przypis edytorski]

242. jenerał — dziś: generał. [przypis edytorski]

243. Labirynt — opisywana przez starożytnych historyków ogromna, skomplikowana budowla w oazie Fajum. Podobno liczyła 3000 w zawiły sposób połączonych pomieszczeń. Według Herodota połowa z nich znajdowała się pod ziemią, chowano w nich zmarłych władców oraz święte krokodyle. W XIX wieku we wskazanej okolicy odkryto szczątki otoczonego murem wielkiego kompleksu architektonicznego w sąsiedztwie piramidy Amenemhata III (ok.1860–1814 p.n.e.). Prawdopodobnie była to towarzysząca piramidzie świątynia grobowa. [przypis edytorski]

244. taburet — dziś popr.: taboret. [przypis edytorski]

245. Checi — dziś popr.: Hetyci. [przypis edytorski]

246. pargamin — dziś popr.: pergamin. [przypis edytorski]

247. także — tu: tak właśnie; (więc) w taki sposób. [przypis edytorski]

248. niedoperz — dziś popr.: nietoperz. [przypis edytorski]

249. także — tu: w taki sposób; więc tak. [przypis edytorski]

250. Pewnego dnia książę Satni... spoczął na jej hebanowym łożu, wykładanym kością słoniową. — historyjka autentyczna. [Historia o Setne-Chaemwese zauroczonym piękną Tabubue, jedna z cyklu opowieści o tym bohaterze, pochodzi z papirusu z przełomu II–I w. p.n.e. Red. WL]. [przypis autorski]

251. Chinensu — Henen-Nesut (gr. Herakleopolis Magna), stolica 20. nomu Górnego Egiptu, położona ok. 90 km na południe od Memfis. [przypis edytorski]

252. Pimat — Per-Medżet (gr. Oksyrynchos), stolica 19, nomu Górnego Egiptu. Położona ok. 70 km na południowy wschód od Henen-Nesut (Herakleopolis). [przypis edytorski]

253. Kasa — egipskie Hardai, gr. Kynopolis, stolica 17. nomu Górnego Egiptu, ob. al-Kais. Główny ośrodek kultu Anubisa. Położony ok. 15 km na wschód od Per-Medżet (Oksyrynchos). [przypis edytorski]

254. Terenuthis — Terenouthis, egipskie Mefket, miasto w zachodniej części Delty, w 3. nomie Dolnego Egiptu. Położone ok. 40 km na południowy zachód od dzisiejszego Tanda, 80 km na północny zachód od Memfis. [przypis edytorski]

255. Menuf — gr. Onufis (Onouphis), miasto na zachodzie Delty, w 4. nomie Górnego Egiptu. Położone ok. 60 km na zachód od Bubastis (w powieści: Pi-Bast). [przypis edytorski]

256. Sechem — gr. Letopolis, stolica miasto 2. nomu Dolnego Egiptu, położona ok. 60 km na południowy zachód od Bubastis. [przypis edytorski]

257. Sunnu — Sunet, gr. Syene, dziś Asuan, miasto w pobliżu I katarakty, w starożytności najdalej wysunięte na południe miasto Egiptu, na granicy z Nubią, w 1. nomie Górnego Egiptu. Znajduje się ok. 660 km na południe od Memfis, 180 km na południe od Teb. [przypis edytorski]

258. Etiopowie — chodzi o mieszkańców Nubii, rejonu na południe I katarakty nilowej, tj. dzisiejszego południowego Egiptu i północnego Sudanu. Starożytni Grecy używali nazw: Etiopia, Etiopowie na określenie wszystkich terenów i ludów na południe od Egiptu. [przypis edytorski]

259. Cheta — dziś popr.: Hetyta. [przypis edytorski]

260. prezenta — dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]

261. jenerał — dziś: generał. [przypis edytorski]

262. tualeta — dziś popr.: toaleta; tu: toaletka, mebel, w którym trzyma się kosmetyki. [przypis edytorski]

263. jeograficzny — dziś: geograficzny. [przypis edytorski]

264. interesa — dziś popr.: interesy. [przypis edytorski]

265. autorowie — dziś popr.: autorzy. [przypis edytorski]

266. barbarzyniec — dziś: barbarzyńca. [przypis edytorski]

267. Senti-Nofer, Senti-Nefer — miasto w północno-zachodniej Delcie, w 7. nomie Dolnego Egiptu. Położone prawdopodobnie w okolicach dzisiejszego Idku, ok. 100 km na północny zachód od Terenouthis. [przypis edytorski]

268. szklanny — dziś popr.: szklany; huta szklanna — huta szkła. [przypis edytorski]

269. Jeziora Sodowe — grupa jezior wzdłuż zachodniej części Delty, na terenie doliny zwanej dziś Wadi an-Natrun, ok. 120 km na północny wschód od Memfis. Ich woda zawiera duże ilości węglanu sodu, czyli sody naturalnej. [przypis edytorski]

270. szpiegowie — dziś popr.: szpiedzy. [przypis edytorski]

271. Melcatis — zapewne gr. Metelis, egipskie Per Ha-Nereb, miasto w zachodniej części Delty, stolica 7. nomu Dolnego Egiptu, położona ok. 60 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]

272. Naucratis — Naukratis, miasto nad kanopskim ramieniem Nilu, w zachodniej części Delty, założona w VI w. p.n.e. pierwsza i przez długi czas jedyna grecka kolonia w Egipcie. Położone w połowie drogi pomiędzy dzisiejszą Tantą a Aleksandrią, ok. 130 km na północny wschód od Memfis. [przypis edytorski]

273. Sai — egipskie Sa, gr. Sais, miasto w zachodniej części Delty, stolica 5. nomu Dolnego Egiptu, greckie centrum handlu, za panowania XXIV i XXVI dynastii stolica państwa. [przypis edytorski]

274. raporta — dziś popr.: raporty. [przypis edytorski]

275. szpiegowie — dziś popr.: szpiedzy. [przypis edytorski]

276. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]

277. punkta — dziś popr.: punkty. [przypis edytorski]

278. Glaukus, Glaukos — miasto portowe czasów hellenistyczno-rzymskich, nad Morzem Śródziemnym, ok. 100 km na zachód od Aleksandrii. [przypis edytorski]

279. jezdny — jeździec, żołnierz na koniu. [przypis edytorski]

280. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]

281. gwiazda Eshmun — Gwiazda Polarna. [przypis autorski]

282. podoba się — tu: spodoba się. [przypis edytorski]

283. Robak pożarł połowę jego zbioru... — opis autentyczny. [przypis autorski]

284. oazów — dziś popr. forma D. lm: oaz. [przypis edytorski]

285. szpiegowie — dziś popr.: szpiedzy. [przypis edytorski]

286. szpiegowie — dziś popr.: szpiedzy. [przypis edytorski]

287. jenerał — dziś popr.: generał. [przypis edytorski]

288. Rozjaśnij oblicze, wielki mocarzu egipski... — napis na nagrobku faraona Horem-hepa z roku 1470 przed Chrystusem. [Horemheb (1319–1292 p.n.e.), ostatni faraon XVIII dynastii, faktycznie żył półtora wieku wcześniej niż podaje autor. Red. WL]. [przypis autorski]

289. Księga Zmarłych, dziś częściej: