Mocni ludzie - Ferdynand Ossendowski (biblioteka polska online TXT) 📖
Krótki opis książki:
Powieść Ferdynanda Ossendowskiego herbu Lis, wydana w roku 1935. Głównym bohaterem jest zesłany na Syberię uczestnik powstania listopadowego 1831 roku. Władysław Lis, bo tak się nazywa, to Polak cnót wszelakich: odważny, zaradny, bystry, niezwykle silny, szybko uczy się umiejętności potrzebnych w nowych warunkach, wynajduje metodę zaradczą na okresowe śnięcie ryb, w jednym dniu przekonuje miejscowych do zmiany utrwalonych barbarzyńskich zwyczajów, ratuje osadę przed zdzierstwem urzędników… Na zesłaniu dobrowolnie towarzyszy mu żona Julianna, wcielenie cnót niewieścich: piękna, dobra, opiekuńcza, nazywana przez Samojedów „białą niewiastą”, uczy miejscowe dziewczęta kroju, szycia i haftowania, razem z mężem naucza dzieci i dorosłych czytania i pisania, propaguje uprawę ziemniaków, walczy z pijaństwem, korzystając z nadesłanych przez rodzinę poradników lekarskich, bez żadnych studiów lub praktyk, sprawuje opiekę medyczną nad miejscową ludnością, zadziwiając carskiego naczelnego lekarza, przybyłego z rewizorem ze stolicy.
Powieść ożywiają niebezpieczeństwa i przygody, nie brak też zwrotów akcji. Kolorytu dodają opisy syberyjskiej przyrody i mnogość użytych lokalnych terminów, określających rośliny, zwierzęta, odzież, czy też sprzęty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ferdynand Ossendowski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Mocni ludzie - Ferdynand Ossendowski (biblioteka polska online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ferdynand Ossendowski
id="annotation-59">59. uriadnik (ros.) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
60. nahaj — skórzany bicz z krótką rączką. [przypis edytorski]
61. Michał Pawłowicz Romanow (1798–1849) — wielki książę Rosji, syn cara Pawła I. [przypis edytorski]
62. Paskiewicz, Iwan Fiodorowicz (1782–1856) — feldmarszałek rosyjski, głównodowodzący wojsk rosyjskich na Kaukazie w czasie wojen z Persją i Turcją; członek Sądu Najwyższego sądzącego dekabrystów; w 1831 stał na czele wojsk rosyjskich tłumiących powstanie listopadowe, zdobył Warszawę i został dożywotnim namiestnikiem Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
63. Benkendorf, Aleksander von (1783–1844) — generał rosyjski, doradca Mikołaja I Romanowa; członek komisji śledczej w sprawie dekabrystów; inicjator utworzenia i od 1826 pierwszy naczelnik korpusu żandarmów oraz III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości (tzn. rosyjskiej tajnej policji), rozwinął sieć szpiegów i środki represji w państwie. [przypis edytorski]
64. Jekaterynburg — miasto w azjatyckiej części Rosji, leżące po wschodniej stronie środkowego Uralu, zał. w 1723, nazwane na cześć cesarzowej Katarzyny I, żony imperatora Piotra I Wielkiego. [przypis edytorski]
65. z lichwą coś pokryć, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką, ze znaczną korzyścią. [przypis edytorski]
66. arak — aromatyczny, mocny napój alkoholowy, wyrabiany z ryżu z dodatkiem melasy z trzciny cukrowej. [przypis edytorski]
67. isprawnik (z ros.) — urzędnik stojący czele powiatu (ujezdu) w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
68. Jungmann, Antonin (1775–1854) — czeski lekarz-położnik, od 1839 rektor Uniwersytetu Karola w Pradze; autor napisanych po niemiecku książek: Lehrbuch der Geburtshülfe (Podręcznik położnictwa, 1812) oraz Das Technische der Geburtshülfe, zum Gebrauche bei Vorlesungen über Operationen, für Mediciner und Wundärzte (Położnictwo techniczne, do użytku na wykładach z chirurgii dla studentów medycyny i chirurgów, 1824). [przypis edytorski]
69. Jungken, Johann Helfrich (1648–1726) — niemiecki lekarz, autor wielu książek medycznych. [przypis edytorski]
70. piekielny kamień (łac. lapis infernalis) — azotan srebra, związek chemiczny znany od XIII w., ze względu na właściwości bakteriobójcze i przyżegające używany w medycynie jako środek antyseptyczny. [przypis edytorski]
71. Katarzyna II Wielka (1729–1796) — żona cesarza Piotra III, po dokonaniu w 1762 zamachu stanu samodzielna cesarzowa Rosji. [przypis edytorski]
72. kułak — mocno zaciśnięta dłoń, pięść. [przypis edytorski]
73. Ja, ja! Natürlich! (niem.) — Tak, tak! Oczywiście! [przypis redakcyjny]
74. partia — tu: zorganizowana grupa. [przypis edytorski]
75. łajka — średniej wielkości pies z grupy szpiców, hodowany w północnej Rosji, głównie na Syberii, do polowań i jako pies zaprzęgowy. [przypis edytorski]
76. więcierz — pułapka z sieci lub prętów na ryby. [przypis redakcyjny]
77. mereża — sieć na obręczach do chwytania ryb. [przypis redakcyjny]
78. ość a. oścień — drąg z ostrzem o kilku zębach, do nabijania ryb. [przypis redakcyjny]
79. zdziar — żwirowy brzeg. [przypis redakcyjny]
80. tam i sam (daw.) — tu i tam. [przypis edytorski]
81. toros (zwykle w lm) — zwalisko lodowe. [przypis redakcyjny]
82. spych — urwisty, stromy brzeg. [przypis redakcyjny]
83. Kułunda — wieś w południowej Syberii; ob. ośrodek administracyjny rejonu kułundińskiego, wchodzącego w skład syberyjskiego Kraju Ałtajskiego, w Rosji. [przypis edytorski]
84. jaz — zagroda w łożysku rzeki dla połowu ryb. [przypis redakcyjny]
85. brodnia — sieć rybacka z podłużnymi skrzydłami bocznymi, którą dwójka osób, brodząc, włóczy po dnie. [przypis edytorski]
86. jur — głęboki dół na dnie rzeki lub jeziora. [przypis redakcyjny]
87. muksun, łac. Coregonus muksun — gatunek ryby z rodziny łososiowatych. [przypis edytorski]
88. sterlet — słodkowodna, wędrowna ryba z rodziny jesiotrowatych. [przypis edytorski]
89. tajmień — duża ryba z gatunku łososi. [przypis redakcyjny]
90. tundra — bezdrzewne zbiorowisko roślinności w zimnym, okołobiegunowym klimacie na półkuli północnej, składające się głównie z mchów i porostów, w południowym pasie także z roślin zielnych i krzewinek. [przypis edytorski]
91. kapiszon — miedziana a. mosiężna spłonka używana od XIX w. w odprzodowej broni palnej, mająca formę miseczki zawierającej piorunian rtęci, wybuchający po uderzeniu przez kurek, co powodowało zapalenie prochu w lufie i oddanie strzału. [przypis edytorski]
92. zimnica — febra. [przypis redakcyjny]
93. dymokur — małe ognisko, mocno dymiące, dla odpędzania owadów. [przypis redakcyjny]
94. zawszeć (przest.) — „zawsze”, w znaczeniu: pomimo wszystko, wzmocnione dodaniem partykuły -ci, skróconej do -ć. [przypis edytorski]
95. gnus — syberyjska nazwa dla gryzących owadów. [przypis redakcyjny]
96. Ałgim — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ rzeki Sym, która z kolei jest lewym dopływem Jeniseju. [przypis edytorski]
97. Sameednam — samojedzki wyraz, oznaczający „Synowie Ziemi”; nazwa „Samojed” jest zepsutym słowem „Sameednam” [wg najpowszechniejszej hipotezy słowo „Samojed”, w polszczyźnie zapożyczone z rosyjskiego (самоед), wywodzi się z języka Lapończyków (Saamów), zamieszkujących płn. część Płw. Skandynawskiego: w norweskim lapońskim Sāme-ǣnà, D. Sāme-ædnàm(a) oznacza „kraj Saamów”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
98. Nelemka — rzeka w azjatyckiej części Rosji, razem z Małym Tymem tworzy Tym, prawy dopływ Obu. [przypis edytorski]
99. Sym — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
100. Wydczes — popr.: Bydczes (ros. Быдчес), rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ rzeki Sym, dopływu Jeniseju. [przypis edytorski]
101. moroszka, łac. Rubus chamaemorsus — dziko rosnący gatunek maliny o żółtawoczerwonych owocach, powszechny w Skandynawii, w północnej Rosji oraz na Alasce. [przypis edytorski]
102. oblepicha (ros. облепиха) — rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides), krzew o jadalnych, soczystych, kwaśnych owocach, bogatych w witaminę C. [przypis edytorski]
103. kniażenika (ros. княженика) — tekszla (Rubus arcticus), gatunek malin o brunatnoczerwonych owocach, występujący w płn. Azji, Europy i Ameryki. [przypis edytorski]
104. łyżki — myśliwska nazwa uszu łosi, jeleni i sarn. [przypis redakcyjny]
105. chajruz — syberyjski rodzaj pstrąga lub sigi. [przypis redakcyjny]
106. brodziaga (z ros. бродяга), pol. daw. bradziaga a. brodiaga — włóczęga. [przypis edytorski]
107. gont — odpowiednio uformowana deseczka z drewna iglastego służąca do krycia dachu. [przypis edytorski]
108. zaimka — mały folwark, zagroda pojedynczej rodziny syberyjskiej. [przypis redakcyjny]
109. płacha (daw.) — połowa rozszczepionego kloca; gruba nieociosana deska. [przypis edytorski]
110. czyże — pończochy skórzane, noszone przez północnych koczowników. [przypis redakcyjny]
111. china — dziś popr.: chinina, lek przeciwmalaryczny w postaci białego, gorzkiego proszku otrzymywanego z kory chinowca. [przypis edytorski]
112. opium — wysuszony sok makówek, szeroko stosowany w XIX w. jako substancja przeciwbólowa, uspokajająca i odurzająca. [przypis edytorski]
113. szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem. [przypis edytorski]
114. tanina — garbnik, środek używany w medycynie i w garbarstwie. [przypis redakcyjny]
115. maligna — wysoka gorączka połączona z zaburzeniami świadomości i majaczeniem. [przypis edytorski]
116. synapizm (daw.; z gr.) — gorczycznik, okład z papki sporządzonej z utartych nasion gorczycy, wywołujący przekrwienie i rozgrzanie skóry; stosowano go w leczeniu stanów zapalnych i nerwobólów. [przypis edytorski]
117. guldynka — myśliwska strzelba gwintowana, używana w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]
118. Komalcis — popr. Kamalsis (ros. Камалсис), rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ rzeki Sym. [przypis edytorski]
119. Kaś — dziś popr.: Kas (ros. Кас), rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
120. obielić (łow.) — zdjąć skórę z upolowanej zwierzyny. [przypis edytorski]
121. słopiec (ros. слопец) — pułapka na zwierzęta, przywalająca je swym ciężarem. [przypis edytorski]
122. nosza (daw.) — to, co się nosi, dźwiga; ciężar, brzemię. [przypis edytorski]
123. miejscowość — tu: miejsce, okolica. [przypis edytorski]
124. Stożary (ros. Стожары) — Plejady, gromada gwiazd w gwiazdozbiorze Byka, widoczna nieuzbrojonym okiem, najbardziej znana gromada otwarta na niebie. [przypis redakcyjny]
125. nasadka — pułapka na lisy i tchórze. [przypis redakcyjny]
126. stępica — potrzask dla chwytania zwierza. [przypis redakcyjny]
127. obierz — sprzęt myśliwski. [przypis redakcyjny]
128. połonina — tu ogólnie: łąka. [przypis edytorski]
129. Potocki, Wacław (1622–1696) — poeta, epik, satyryk i moralista, jeden z głównych polskich autorów epoki baroku. [przypis edytorski]
130. przykopa (starop.) — rów. [przypis edytorski]
131. Wszystko wielkie za wielkim iść powinno rodem... — Wacław Potocki, Iovalitates albo żarty i fraszki rozmaite II, 49. [przypis edytorski]
132. basior (łow.) — dorosły wilk samiec. [przypis edytorski]
133. oczeret — roślina rosnąca na terenach podmokłych, głównie przy brzegach i na bagnach; oczerety: pot. szuwary, zarośla nabrzeżne. [przypis edytorski]
134. błonica — choroba zakaźna atakująca gardło lub krtań; błonica krtani występuje najczęściej u dzieci, objawia się utrudniającą oddychanie opuchlizną; przy braku odpowiedniej pomocy prowadzi do uduszenia się. [przypis edytorski]
135. Loeffer, Friedrich (1852–1915) — niemiecki lekarz i bakteriolog; w 1884 odkrył bakterię wywołującą błonicę, co umożliwiło opracowanie lekarstw oraz szczepionki na tę chorobę. [przypis edytorski]
136. kalomel (chem.) — chlorek rtęci, biały proszek, działający odkażająco i drażniąco błony śluzowe i skórę, niegdyś popularny jako lek na różne dolegliwości. [przypis edytorski]
137. sól Bertholleta (chem.) — chloran potasu, KClO3, odkryty w 1785 przez C.L. Bertholleta, używany dawniej do produkcji kapiszonów do broni palnej oraz jako słaby środek odkażający. [przypis edytorski]
138. paroksyzm — nagłe wystąpienie lub zaostrzenie się objawów chorobowych; atak, napad. [przypis edytorski]
139. pardon (fr.) — przepraszam. [przypis edytorski]
140. Bitte (niem.) — proszę. [przypis edytorski]
141. Mein Herr (niem.) — mój panie. [przypis edytorski]
142. Baer, Karol Ernest von (1792–1876) — niemiecki przyrodnik, twórca embriologii (w 1827 odkrył komórkę jajową u ssaków); absolwent medycyny na Uniwersytecie w Dorpacie (1810–1814), uzupełniał studia w Wiedniu i Würzburgu, wykładał zoologię i anatomię na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu; członek Petersburskiej Akademii Nauk (od 1826), profesor Akademii Medyczno-Chirurgicznej w Petersburgu (1841–1852); jeden z założycieli Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, w 1937 badał wieczną zmarzlinę na rosyjskim archipelagu Nowa Ziemia. [przypis edytorski]
143. gnädige Frau (niem.) — szanowna pani. [przypis edytorski]
144. cesarzewicz Aleksander — Aleksander Mikołajewicz Romanow (1818–1881), syn Mikołaja I; od 1855 cesarz (car) Rosji (Aleksander II), twórca wielu liberalnych reform, m.in. uwłaszczenia chłopów w Rosji i Królestwie Polskim; zginął w wyniku zamachu bombowego dokonanego przez Polaka, Ignacego Hryniewieckiego, działacza organizacji Narodnaja Wola. [przypis edytorski]
145. Kolegowałem niegdyś z doktorem Domeyko (...) Dzielny to lekarz! (...) musiał uchodzić z kraju, bo brał udział w tym szalonym powstaniu (...) na daleką tułaczkę — trudno powiedzieć, o kim mowa; Ignacy Domeyko (1802–1889), znany geolog, mineralog, inżynier górnictwa i badacz Ameryki Południowej, absolwent uniwersytetu w Wilnie, był uczestnikiem powstania listopadowego, wyemigrował do Francji, a stamtąd do Chile, ale nie był lekarzem ani nie studiował w miejscach gdzie uczył się lub nauczał von Baer. [przypis edytorski]
146. Speranski, Michaił Michajłowicz (1772–1839) — rosyjski polityk i prawnik, od 1807 do 1812 osobisty doradca cara Aleksandra I i członek Rady Stanu; jako generał-gubernator Syberii (1819–1821) wprowadził reformy wzmacniające administrację państwową na tym terenie, zmierzające do zmniejszenia korupcji i samowoli władz lokalnych. [przypis edytorski]
147. fauna — świat zwierzęcy. [przypis redakcyjny]
148. ornitologia — nauka o ptakach. [przypis redakcyjny]
149. gościec (daw.) — reumatyzm, ogólna nazwa chorób, których wspólną cechą są zmiany zapalne oraz bóle stawów i mięśni. [przypis edytorski]
150. popas (daw.) — postój w czasie podróży w celu nakarmienia koni i odpoczynku. [przypis edytorski]
151. zybun — syberyjska nazwa przesyconego wodą, grząskiego piasku. [przypis redakcyjny]
152. ostrów (daw.) — wyspa. [przypis edytorski]
153. grążel — roślina wodna z rodziny grzybieniowatych, o dużych, żółtych kwiatach i pływających na powierzchni wody liściach. [przypis edytorski]
154. ostróg (ros. острог) — warownia. [przypis edytorski]
155. szyper — dowódca mniejszego statku lub dużej łodzi. [przypis edytorski]
156. bosman — starszy marynarz. [przypis redakcyjny]
157. luk — zamykany pokrywą otwór w pokładzie statku, służący do załadowywania
Darmowe książki «Mocni ludzie - Ferdynand Ossendowski (biblioteka polska online TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)