Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖

Rozdział V

Był to skromny i nieco nieporządny lokal na trzecim piętrze. Na drzwiach biała tabliczka głosiła: „Tygodnik Niezależny” — kierownik przyjmuje od 8.00 do 10.00 rano.

„Też wybrał sobie godziny przyjęć” — pomyślał Józef, naciskając klamkę.

W przedpokoju źle ubrany wyrostek jadł chleb z masłem, w pierwszym pokoju jakiś pan nad stertami papierów kłócił się z dwoma innymi. Na ścianach cokolwiek krzywo wisiały mapy i portret Fryderyka Nietzschego.

Po chwili wybiegł Piotrowicz, wysoki, kościsty blondyn, o niemal atletycznej budowie z niezwykle żywymi niebieskimi oczyma.

— Serwus! Jak tam? — zawołał — szalenie się cieszę. Wejdźcie, kolego, tu na parę minut. Mam krótką konferencję, ale zaraz będę gotów.

Mocno uścisnął dłoń Domaszki i prawie wepchnął go do bocznego pokoiku.

— Siadajcie i darujcie — z tymi słowami znikł.

Józef rozejrzał się. Pod oknem przy maszynie do pisania siedziała plecami do wejścia szczupła blondynka i z wielką uwagą stukała w klawisze.

Chrząknął, lecz nie odwróciła głowy, wobec czego zrezygnował z ukłonu i usiadł na cokolwiek chwiejącym się krześle. Stary biurowy stół, jak i wszystkie meble, był zawalony dziennikami, korespondencją i przyborami do pisania.

„Ładu tu nie za dużo” — skonstatował w myśli.

W tej chwili blondynka wstała, wyjęła papier z maszyny i podeszła do stołu. Józef wobec tego podniósł się z krzesła i ukłonił. Skinęła mu ładną główką. Nawet bardzo ładną. Mogła mieć osiemnaście, najwyżej dziewiętnaście lat. Zresztą nie przyglądał się jej zbyt uporczywie, gdyż byłoby to nietaktowne. Toteż zdziwił się, że ona wciąż ku niemu zerka i to jakby z uśmiechem.

Wreszcie zapytała wręcz:

— Przepraszam pana, ale... czy pan nie jest panem Józefem Domaszką?

Zerwał się:

— Tak jest, proszę pani.

Wówczas zaśmiała się swobodnie:

— I nie poznaje mnie pan?

Szeroko otworzył oczy. Istotnie wydawało mu się, że kogoś podobnego kiedyś widział.

— Nie poznaje pan? A ja pana poznałam od razu, tylko nie byłam pewna.

Swobodnie podała mu rękę:

— No? Nie pamięta pan kogoś nieznośnego z cichego dworku w Terkaczach?

— Lusia!?! — krzyknął Józef i zaraz się poprawił. — Panna Lusia!

— A widzi pan, wyrosłam.

— Mój Boże! — zawołał — to pani!?

— Nie ulega żadnej wątpliwości — powiedziała wesoło. — Bardzo się cieszę, że pana spotykam, ale co pan tu u nas robi?

Zanim zdążył odpowiedzieć, wpadł Piotrowicz i wyciągając za sobą jakiegoś siwiejącego pana, wołał:

— Żegnam, żegnam, z typami w pańskim rodzaju nie chcę w ogóle mieć do czynienia.

— Ależ, panie — bronił się wyciągany, usiłując wyrwać dłoń z uścisku Piotrowicza i drugą chwytając się za drzwi — jeszcze jedno słowo...

— Jeszcze jedno słowo — ryknął Piotrowicz — a zrzucę pana ze schodów! Won, do diabła!

Józef spojrzał pytająco na pannę Lusię, lecz ta ukryła twarz za książką i śmiała się cichutko.

— Proszę, kolego! — z kurtuazją zwrócił się Piotrowicz do Józefa, uporawszy się z tamtym.

Domaszko chciał pożegnać się z panną Lusią, lecz już był w gabinecie.

— Darujcie — sadowił go Piotrowicz w trzcinowym fotelu — ale musiałem wyprosić tego smerdę!

— ...ciurę, ciwuna! — dokończył Domaszko.

Piotrowicz wybuchnął śmiechem:

— Cha... Pamiętacie?...

— Dobre były czasy — westchnął Józef.

Piotrowicz skamieniał:

— Za pozwoleniem, jak to dobre? Jak to kolega rozumie?

— No, wspomnienia dzieciństwa — zdetonował się Domaszko.

— Aha! Myślałem, że też należycie do tych, co plotą bzdury, nie zdobywając się na żadne rozsądne środki oceny.

Obejrzał gościa uważnie i zawyrokował:

— Zmieniliście się bardzo. Zmężnieliście, przytyliście. Cóżeście porabiali?

— Ano, byłem w Rosji. Studiowałem na Uniwersytecie Petersburskim, później tłukłem się po froncie w Ziemskim Sojuzie, wreszcie w Pierwszym Korpusie...

— Jak to? I wy też złożyliście broń?

— Nie. Mnie wcześniej zgarnęli bolszewicy. Uciekłem im przez Szwecję, później ukończyłem studia na Uniwersytecie Warszawskim.

— To znaczy, że w wojsku polskim nie służyliście?

Pytania Piotrowicza miały ton prawie inkwizytorski.

— Owszem. Jestem porucznikiem rezerwy — powiedział, ukrywając irytację.

— To dobrze. Winszuję wam. A teraz?

— Teraz handluję. Mam do spółki dom handlowy.

— To jeszcze lepiej. My, Polacy, za mało zajmujemy się handlem. Chwalebne. I jakże wam idzie?

— Dziękuję, nieźle.

Piotrowicz nagłym ruchem otworzył szufladę i wydobył z teki arkusik papieru:

— Proszę was, przeczytajcie.

Był to odpis listu, utrzymanego w niesłychanie ostrym i omal obelżywym tonie, a wymawiający pracę panu Fahrtouschckowi. Józefowi zrobiło się przykro:

— Doprawdy — zaczął — nie widzę powodu...

— Musiałem tak postąpić, nie ma gadania — przerwał mu Piotrowicz, chowając papier — sądzę, że będziecie zadowoleni.

— Ależ ja nie domagałem się satysfakcji!

— Zadośćuczynienia — poprawił Piotrowicz — nie satysfakcji, lecz zadośćuczynienia. Po co używać słów obcych, gdy się rozporządza polskimi. Musiałem wypędzić to indywiduum...

— To już może lepiej: osobnika? — z uśmiechem wtrącił Domaszko.

— Co? A... ma się rozumieć, dziękuję — roześmiał się Piotrowicz — zawsze jestem wdzięczny za wytykanie mi tych wstrętnych naleciałości.

— Wracając do rzeczy — zaczął Domaszko — ja bardzo chętnie dam ogłoszenia waszemu pismu. W ogóle z przyjemnością udzieliłbym poparcia finansowego zdrowym prądom w prasie...

— Prąd tego pisma jest najzdrowszy — apodyktycznie stwierdził Piotrowicz — ale czekajcie... chwilę!...

Zamyślił się.

— Tak, to byłoby najlepsze — powiedział jakby do siebie. — Słuchajcie, kolego, czy wy jesteście bogaci?

— No, bogaty nie jestem, ale zamożny tak.

— Nie o to chodzi. Widzicie, ja osobiście jestem kompletnie goły. „Tygodnik Niezależny” ma być wydawany kosztem niejakiego Berskiego. Ten Berski jest na ogół człowiekiem godnym zaufania. Jednakże mam pewne wątpliwości. Mianowicie obiły mi się o uszy pogłoski, jakoby żonaty był z Żydówką. To mi bardzo psuje szyki. Rozumiecie?

— Mniej więcej. Wasz tygodnik ma być antysemicki?

— Bynajmniej! Zresztą później obszernie wszystko wam wyjaśnię. Obecnie chodzi mi o zasadę: — czy moglibyście podjąć się zasilania gotówką mego wydawnictwa, gdyby wam odpowiadał jego kierunek.

— A czy to wymaga dużego nakładu pieniędzy?

— Nie, drobiazg. Zresztą wkrótce „Tygodnik” zacznie dawać grube zyski. Jestem przekonany. Więc w zasadzie moglibyście.

Domaszko zawahał się:

— Widzicie, kolego... jakby to powiedzieć... hm... ja sam od dawna myślałem... Wstępując na uniwersytet marzyłem o karierze pisarskiej...

— O!...

— Tak. Pisywałem nawet wiersze, nowele, artykuły. Niektóre z nich były drukowane. Otóż ja z przyjemnością wziąłbym udział w wydawaniu pisma, a nawet w jego redagowaniu, czy tylko zasilaniu piórem.

— Zaraz — przerwał Piotrowicz — dwa pytania.

— Słucham?

— Pierwsze: czy należycie do jakiegoś stronnictwa politycznego i do jakiego?

— Dotychczas do żadnego.

— To dobrze. A teraz drugie: czy macie talent pisarski?

Domaszko poczerwieniał:

— O tym nie mogę mieć zdania.

— Bardzo się mylicie. Jedno jest pewne: człowiek niewierzący w swój talent na pewno go nie ma. Wierzący też najczęściej nie mają, ale tylko najczęściej, nie zawsze. Rozumiecie?

— Niektórzy przyznawali mi zdolności, które nazywali nieprzeciętnymi — skromnie zauważył Józef.

— Tym lepiej. Zatem między nami jest rzecz do omówienia i chcę to zrobić prędko, bo zależy mi na przyspieszeniu pierwszego numeru. Pozwolicie, kolego, że do was zadzwonię w najbliższych dniach. Oczywiście wolałbym mieć do czynienia z wami niż z Berskim. Cieszę się, żeśmy się spotkali.

Spojrzał na zegarek: — czwarta! — Darujcie, że was przeproszę, mam jeszcze dużo roboty.

Józef pożegnał się z nim serdecznie, o ile można było mówić o serdeczności w stosunkach z Piotrowiczem.

Wychodząc przez mały pokoik ujrzał pannę Hejbowską w płaszczu i kapeluszu. Widocznie czekała na niego. Zrobiło mu się bardzo przyjemnie. Ta śliczna panna to przecież wspomnienie najmilszych lat dzieciństwa w cichych słonecznych Terkaczach.

— No, nareszcie — przywitała go wesoło — już myślałam, że się nie doczekam.

— Naprawdę, pani była taka uprzejma...

— Nie uprzejma, tylko zaciekawiona, proszę pana... profesora.

Przypomniał sobie, że tak go nazywała ironicznie podczas lekcji matematyki.

— Jakaż pani była wówczas nieznośna! — westchnął.

— Ale teraz już pan się o to na mnie nie gniewa? — zapytała figlarnie.

— Nie — potwierdził, patrząc jej w oczy, które nic się nie zmieniły.

— Widzi pan, wówczas byłam na pana strasznie zła, bo pan zawsze udawał starszego.

Roześmiał się:

— Przecież byłem starszy.

— No tak, ale... Wie pan co? Chodźmy do cukierni, musimy się przecież nagadać. Dobrze?

Domaszko spojrzał na zegarek:

— Pani pewno jeszcze bez obiadu?

— Bez, ale na obiedzie muszę być u wujenki.

— U wujenki... u pani Szczerkowskiej?

— A tak! Pan wie? Ja teraz mieszkam u wujenki Szczerkowskiej, bo po Terkaczach zostały... gruzy.

Spuściła głowę i szli w milczeniu. Ulice były pełne ludzi. Na rogach sprzedawano bukieciki pierwszych fiołków.

— Panno Lusiu... Ja też straciłem wszystkich najdroższych pod tymi gruzami... Pewno już gęsta trawa na nich porosła...

— Trawa porosła — powiedziała, ledwo ruszając wargami.

— Wola boża — westchnął Józef.

Na rogu Chmielnej musieli przystanąć. Jezdnią przesuwał się sznur wozów z węglem. Mała dziewczynka o wysoko podkasanej spódniczce podbiegła z miską pełną fiołków. Józef kupił mały bukiecik i podał pannie Lusi.

— Takie kwitły na Raszycowym wzgórzu za rzeczką — powiedział.

— Takie, tylko tamte mocniej pachniały. Dziękuję. A z drugiej strony latem były cząbry, pamięta pan? Cały dywan.

— Panno Lusiu, a może jednak pójdziemy na obiad gdzieś do restauracji? Ja też jestem głodny.

Lusia zastanowiła się:

— Zaprosiłabym pana do wujenki, na pewno byłaby rada, ale tam tyle osób... Nie moglibyśmy się wygadać. Nie. Pójdziemy do cukierni na małe pół godzinki.

— Dobrze.

— Jest tu taka maleńka na Brackiej.

Cukierenka była pusta. Zajęli stolik pod oknem. Podano im herbatę i ciastka.

— Skąd pan zna pana Piotrowicza? — zapytała Lusia.

— Jacka? Jacek to mój kolega gimnazjalny.

— Aha! A ja poznałam go u pani Krotyszowej. Pewno pan słyszał.

— Pani Krotyszowa?... Nie.

— Ach, to taki dom, gdzie zawsze pełno uczonych, literatów, poetów. Pani Barbara jest intelektualistką — dodała z powagą.

— Ale, przepraszam, panno Lusiu, czy... czy pani musi