Darmowe ebooki » Powieść poetycka » Poeta i natchnienie - Juliusz Słowacki (biblioteka dla seniora txt) 📖

Czytasz książkę online - «Poeta i natchnienie - Juliusz Słowacki (biblioteka dla seniora txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki



1 2 3
Idź do strony:
Juliusz Słowacki Poeta i natchnienie

 

Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.

Poeta i natchnienie Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjna
Poeta i natchnienie1

(Fragment poematu)

Poeta
Atesso!... 
  Atessa
Jestem... alem uciekała, 
Bo mię ta dziwna pieśń... w otchłanie niosła. 
Wszak wiesz, żem z tobą razem zmartwychwstała 
I razem z tobą znów różana rosła; 
Wszak wiesz... gdzie oliw czarny gaj i skała, 
I srebrne, ogniem ozłocone wiosła; 
Wszak wiesz... ta chata nasza bez zapory, 
To falerneńskie wino2... i amfory... 
 
I w ścianach różne marmuru odłamy, 
I strumień, co tam w takt lutniowy ciecze... 
Wszak ty pamiętasz: bywało, czytamy, 
A ja Eschyla3 tobie rym kaleczę, 
A gdzieś daleko... na Pnyksie4, u bramy, 
Słońce, na tańca piryjskiego5 miecze 
Wzięte, przez liście cytryn się przeciska 
I w oczy nasze zamyślone błyska... 
 
Tam chór prowadzą młodzieńce na polu, 
A tam z Hymetu6 księżyc biały miga... 
  Poeta
Dosyć, o duchu biały, bo mi z bolu7 
Znów serce pęka... 
  Atessa
O! ten sen mię8 ściga... 
  Poeta
O straszny boże burz, o ty, Eolu9, 
Coś ze skał wiatry wypuścił na Fryga10, 
Dziś pomieściłeś wszystkie Akwilony11 
W grobach i z mogił twoich dmiesz szalony. 
  Atessa
Spokojnie, o mój kochanku... 
  Poeta
Spokojnie! 
  Atessa
Jesteś jak nimfa Echo12... 
  Poeta
Nimfa Echo. 
  Atessa
Ja ci mówiłam po farsalskiej wojnie13, 
Że mak, co rośnie pod Greczyna strzechą, 
Nie uspi14... harfa, chociaż zagra strojnie, 
Chociaż wesoło, nie będzie uciechą, 
Że piękność kształtów będzie w sercu brzydła; 
Wtenczas wyrosły mi motyle skrzydła. 
 
I poleciałam gdzieś na jakąś górę, 
Nad którą słońce w krwi, księżyc w zaćmieniu, 
Męka, co całą męczyła naturę, 
I krzyż na słońca czerwonym pierścieniu, 
A ja... w te śmierci otchłanie ponure 
Na moich skrzydeł tęczowych promieniu 
Lecąca... jako dziś... patrz, upior15 blady, 
Ja, pierwsza z różnych piękności Hellady. 
 
Czemu nie patrzysz na mnie? o! czy żal ci 
Mojego włosa, pełniejszego łona 
I ducha tego, co jak czarę kształci 
Pierś i pięknością oblewa ramiona? 
Teraz patrz — wiatr mi kształt spokojny gwałci; 
Gdy zadrżysz, jestem ja sama wzruszona, 
Oczy się moje jak szafir krysztalą, 
Rany na nogach i rękach się palą... 
  Poeta
Rany twe płoną — widzę — szafir nocy 
Ma z twoich strasznych ran cztery pochodnie. 
Pal się! Nie mogę żadnej dać pomocy, 
Tylko to powiem, że przez krew i zbrodnie 
Szukałem ciebie rosnąc w piękność mocy, 
Która po twojej trzyma niezawodnie 
Najpierwsze miejsce u samego Boga... 
On wie, że w moim duchu nie miał wroga. 
 
Lecz ty aż teraz jak krzyż zapalony 
Przyszłaś, kiedy ja wichrem nieszczęść zbity 
I tak jak sztandar kulami zniszczony, 
I tak jako hełm Hektora16 — bez kity, 
I tak jak harfa, co straciła tony, 
I tak jako trup w grobowcu odkryty, 
Na bezlitośne17 wystawiony wzroki 
I tak widzący swój zgon jak proroki — 
 
Walę się w prochu. Gdzie byłaś, siostrzana 
Duszo, kiedym ja cierpiał? Czy pod krzyżem, 
Z tęczowych twoich skrzydeł oberwana, 
Śmiałaś się, gdym ja stutysięcznym spiżem 
Na świecie imię obwoływał Pana, 
A sam, spędzany zawsze skrzydłem chyżem 
Śmierci, musiałem nędzny grób rozrywać 
I sam przychodzić, i znów odlatywać?... 
 
Gdzie byłaś, gdym tu nareszcie za karę 
I za ostatni los — z potęgą słowa 
Wstał słysząc w duchu jakieś wieki stare, 
Których ogromna szmerność podgrobowa? 
  Atessa
Przy tobie byłam; przez powietrze szare 
Snułam się cicho jak wizja tęczowa, 
Obłok nas jeden tylko dzielił cienki, 
Taki łagodny jako róż jutrzenki. 
 
W dzieciństwie twoim samotna, a potem 
Musiałam z większą liczbą mar przychodzić, 
Cicha, gwiazdowym uwieńczona złotem, 
Smętna, że duszy twojej rozpogodzić 
Nie mogłam. Przestań już pamięci lotem 
W dawnych się wiekach twoją myślą rodzić. 
Patrz, jak w stygmatach piękna w górne sfery 
Lecę, ran niosąc zapalonych cztery. 
  Poeta
Nad tobą wyżej... 
  Atessa
Co? 
  Poeta
Trzy milijony18 
 
Słońc i duch jakiś... 
  Atessa
Co? posłaniec boży? 
  Poeta
Tam głębszy szafir — spod słońca korony 
Na trzech obłokach niby lekkiej zorzy, 
Jak jaka srebrna lampa zawieszony, 
Pali się miesiąc, liczba gwiazd się mnoży, 
Wyiskrza szafir, zda się — jak stal pryśnie, 
Coś w nim od słońca jaśniejszego błyśnie. 
 
Ach! od słońca by w oczy mi nie biła 
Taka ogromna jasność jak z tych oczu 
Spuszczonych! Cały świat rozweseliła, 
Oblana słońcem złotym po warkoczu; 
Taka miłości w niej ogromna siła, 
Że gdy stanęła na ciemnym przezroczu, 
Słońc się girlandy — niby zawrócone 
Żurawie — wiążą w nadświętą koronę. 
 
Siostro! twe rany mocniej się płomienią, 
A z twoich oczów19 wesołość wylata 
I szaty twoje się jak tęcze mienią, 
I pierś wzniesiona, i skrzydli się szata. 
Nie leć! te słońca ciebie opierścienią 
Jak powój, który kolumnę oplata, 
I tam zostaniesz, statui starożytnej 
Podobna — śród słońc złotych — przy błękitnej. 
  Atessa
O, nie zostanę! bo w tej gwiazd powodzi 
Ona się zniża i z duchami swemi20, 
I na miesiącu swym na ziemię schodzi, 
Bo zapragniona jest znowu na ziemi; 
Oto więc na swej półmiesięcznej łodzi 
Płynie, rękami sypiąca złotemi21 
Litośną22 miłość... dawno tak widziana 
Na wyspie Patmos przez świętego Jana23. 
 
Patrzaj na ciemne, szmaragdowe lasy — 
Zniżyła się tam i rzuca spod siebie 
Dwa wielkie tęczy rozwiniętej pasy, 
Które się od niej zaczęły na niebie. 
Przychodzą nowe na świat Pańskie czasy, 
Niechaj umarły swych umarłych grzebie! 
A ty nie maż ust światowym piołunem, 
Ale tej łaski Pańskiej bądź zwiastunem! 
 
Widzę, jak oczy twe światłami skrzą się 
I za tym widem24 przeszły i wróciły 
Bez łez... Czyć zawsze napisano w losie 
Nie być miłości duchem, ale siły?! 
Mów do mnie! może w twoim smętnym głosie 
Nie będzie echa podziemnej mogiły. 
O nie! ty cały łamiesz się w boleści, 
A twoja ręka szuka rękojeści. 
  Poeta
To nic, jam pobladł... duch mój jest otchłanią 
Tęsknot i musi strzec się własną mocą; 
Czuję, że gdybym ja poleciał za nią 
Tam, gdzie te światła całą ziemię złocą, 
Byłbym jak jedna z gwiazd, co się tumanią 
I przez tęczowe jej rąbki migocą, 
I już... już własnej twarzy mieć nie mogą, 
A ja tu czekam w ciemności... 
  Atessa
Na kogo? 
  Poeta
Żaden duch nie jest bez przyjaciół własnych, 
Żaden głos nie jest bez ech — poza światem. 
Raz ja nad Ikwą po mych łąkach jasnych 
Błądząc, znudzony błękitem i kwiatem, 
Bo mi w pamięci koral twych ust krasnych, 
Co perły takim obwodzi szkarłatem, 
Jaśniej się palił — i twoje oblicze 
Skrzyło jak słońce myśli tajemnicze, 
 
Znudzony, że mój głos tu nie pomaga 
Ludziom w niewoli, ogień serca pije, 
A ciągłej szczęścia ofiary wymaga 
I ciągle serca mego jadłem żyje, 
A tu, na świecie, inna jakaś waga 
Waży wypadki, człek podłością tyje 
I spity winem, pieśń, co aniołowie 
Dają, za pościel kładzie i węzgłowie25, 
 
Siadłem pod chatą kobiety cmentarnej, 
Co odmykała trumnom kołowroty, 
I pełny byłem wtenczas myśli czarnej 
Jak Brutus, który na twarz białą cnoty 
Krwią swoją rzucił. A u gospodarnej 
Kobiety były z malw ogromne płoty 
I z nędzą piękność połączona sielska, 
Że chata się ta zdawała anielska. 
 
Wszystko mi jakiś wzrok duchowy, blady 
Przemieniał w dziwy: zda się, różdżką trącę, 
A te malwowe z tęczy kolumnady 
Dostaną nieba, a te pałające 
Cynowe miski to wróżce na składy 
Rusałki swoje oddały miesiące, 
A te na półce girlandami świecą 
I gdy kur nocny zapieje, wylecą. 
 
Ja byłem wtenczas dziecię, lecz do gliny 
Kiedy wejdziemy my, straszniejsi z duchów, 
To mamy straszne w dzieciństwie godziny, 
Gdzie duch bez żadnych więzów i łańcuchów 
Ma ostrzeżenie. W mogilne doliny 
Chodziemy26 chętnie — niby dla podsłuchów — 
A duchy wtenczas rozmawiają z nami 
Same lub tylko natury ustami. 
 
Otóż i wtenczas w myślach moich zamęt, 
Zwątpienie było, rozpacz nad zabitą 
Polską... „Gdzież — rzekłem — jest taki sakrament, 
Co by w niej, martwej, chodził siłą skrytą 
Jak krew żyjąca?” — Taki był mój lament, 
Który me oczy wnet zamienił w sito 
Siejące perły łez. A wtem od Boga 
Przyszła nauka wielka i przestroga. 
 
Skrzypnęła czegoś jedna stara belka 
I poruszyła gniazdo jaskółczychy, 
Z gniazda wypadła ptaszyna niewielka, 
Bez pierza, mały, zimny trupek, lichy, 
Więc potem tego dziecka rodzicielka 
I ojciec w domek przylecieli cichy, 
Prosto do gniazda, do swojego kątka, 
I nie znalazłszy swojego dzieciątka 
 
Wyszli oboje. Boże! z jaką wrzawą, 
Wie matka, której ludzie dziecko skradli; 
Wreszcie ujrzeli go pod moją ławą — 
Oboje z niebios jak martwi upadli, 
Ojciec na lewo, a matka
1 2 3
Idź do strony:

Darmowe książki «Poeta i natchnienie - Juliusz Słowacki (biblioteka dla seniora txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz