Dzikie ziele - Maria Dąbrowska (biblioteka internetowa za darmo .txt) 📖
Pewnego dnia, Marynkę, służącą dworską, zaczepia pewien młodzieniec, Słupecki. Krzyczy do niej, że mogłaby wreszcie umyć w rzece brudne nogi. Dziewczyna się oburza i podczas codziennej pracy we dworze zastanawia, jak zemścić się na chłopaku.
Ku jej zdziwieniu Słupecki zaprasza ją wieczorem na tańce. To wydarzenie jest początkiem wielkich przemian w życiu Marynki.
Opowiadanie Dzikie ziele autorstwa Marii Dąbrowskiej powstało ok. 1925 roku. Pisarka przedstawia w nim obrazek z wiejskiego życia — prosta fabuła doskonale ukazuje rytm życia na wsi, mentalność i obyczajowość, a także problemy, z jakimi muszą mierzyć się młodzi ludzie w obliczu rodzącego się uczucia.
Dąbrowska to autorka, której twórczość przypada na pierwszą połowę XX wieku. Do jej najważniejszych dzieł należy tetralogia Noce i dnie z lat trzydziestych, za którą kilkakrotnie była nominowana do literackiej Nagrody Nobla.
- Autor: Maria Dąbrowska
- Epoka: Współczesność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Dzikie ziele - Maria Dąbrowska (biblioteka internetowa za darmo .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Maria Dąbrowska
Marynka skoczyła z krzykiem: — Kury ha! — i — weź je ha!
Kury zbudziły się, lecz nie rozumiały, na co ten hałas. Przypodnosiły się niepewnie i zasiadały znowu, mierząc wystraszonym okiem w koguta, który wydawał pytające okrzyki. Na koniec, kiedy psy zatętniły dokoła — kury pozrywały się i od razu popadły w szaleństwo. Wyskoczyły z dołka i popędziły na oślep, chrypiąc, piejąc i gdacząc.
Zbłąkawszy się w popłochu, tym wścieklej zawrzeszczały, aż wreszcie trafiły na właściwe zarośla i nurknęły w stronę kurników.
Furtka na kurze podwórko była zamknięta. Śmielsze kury z rozdzierającym okrzykiem dźwignęły się i robiąc56 nad siły skrzydłami przefrunęły płot. Drugie rzuciły się w bok.
Na boku tym, pod szczytową ścianą oficyny, w chłodzie pod bzem bandosy jedli obiad. Łyżki dzwoniły cienko w gliniane misy, w których pachniały kwaszona kapusta z kartoflami oraz maślanka.
Bandosy siedzieli przy stole w koszulach szarych od potu i otwartych na ciemno spalonej piersi.
I otóż stało się, że kury poprzerażane do nieprzytomności i osaczone przez psy wzleciały na stół. Maślanka chlusnęła, wystraszone ptaszyska rozpryskały jej białe krople, ławy się przewróciły, jedna misa zleciała. Tylko psy uspokoiły się znacznie i zżerały prędko powylewane jedzenie śród powszechnego rwetesu.
Szalejąc z radości Marynka ujrzała z krzaków, jak pstra kokoszka prysnęła maślanką w lica Słupecczaka57 i jak skoczyła mu na czarny łeb.
Bandosi krzykliwie ruszyli w stronę dworu, gdyż stamtąd pokojowymi psami poszczuto na nich kury.
— Nie — nie na nich poszczuła je Marynka. Samo się tak zrobiło na jej pociechę. Prędko się stało to, czego pragnęła. Stać tu teraz nie głupia58 i czekać, aż ją zobaczą i złoją59.
Zaroślami, które ją w porę skryły, pobiegła nie na obiad, tylko gdziekolwiek, przed siebie. Najpierw uderzała się ze śmiechem o drzewa parku, strącając tu i ówdzie, niechcący, znamię upału, przedwczesny żółty liść. Potem skoczyła dalej za rów, za podwórze, między stodoły, na puste w tej porze pole. Tam na kwiecistym rowie zatupała i głaskana po kolanach przez przytulie zakrzyczała na spiece60, tańcząc po dzikim zielu:
W napadzie radości rwała wiotkie byliny, mietlice, drżączki, powójki i rozrzucała je naokoło. Potem stanęła, zakrzyczała swą piosenkę jeszcze głośniej i znów zatańczyła. Zdyszała się, stanęła, znów zatańczyła i znów zaśpiewała, jeszcze głośniej i jeszcze, jeszcze prędzej. Potem nastało milczenie i w polu odzywał się tylko jeden ptak cienkim głosem oraz pasikoniki.
Trzeba było jednakże wracać. Marynka rozejrzała się pilnie i cichaczem ruszyła w stronę dworu. Dotarła pomału do kuchni, gdzie kucharka zaczęła ją straszyć.
— O, dostaniesz ty hałas o to, żeś nie przyszła, dostaniesz. Julka musiała obiad za ciebie wydać i ze stołu pozbierać. Bez coś tak zrobiła61? Mosz ty rozum?
— A tak. Bez nic. Niech majom — odparła krnąbrnie i zabrała się od razu do pomywania. Czekała, że ją zawołają i zacznie się, jak mają w zwyczaju, powtarzanie jednego i tego samego dokoła Wosiu62 po sto razy. Nie wołali jednak — zebrała tedy pozmywane rzeczy i poniosła odważnie do stołowego pokoju. Nie było nikogo. W otwartych drzwiach werandy wróbel ćwierkał przenikliwie. Na stole stały niedojedzone wiśnie. Wzięła sobie z garstkę i przez werandę wróciła do ogrodu, na przedpołudniowe miejsce. Tam pieląc ze skrzętną niewinnością warzywne grządki, śpiewała nie nazbyt głośno:
Gdy nastał zmrok, a bandosy tymże porządkiem co zawsze przyszli do swego stołu pod bzami, Marynka zwinęła się z mlekiem i uwiesiwszy się między konarami bzu, dobrze w zieleń zaszyta, wołała do jednego z nich:
— Ty czorny gnojku! Nie ostawiła ci ta bestra63 kokoszka na łbie jakiej pamiątki? Poiskaj64 się, może co najdziesz!
Uczynili, jakby nie były powiedziane do nich żadne słowa. Rozczarowana wróciła do dworu i gdy zaczęła sobie słać łóżko, usłyszała, że ktoś wszedł do kuchni.
— Kto tam? — spytała kucharka, przerywając różaniec.
Marynka wyszła ze stancji na kuchnię i stanęła oko w oko ze Słupeckim.
— Niech bandzie pokwalony65!
— Na wieki.
Podszedł blisko. Powiedział, że u nich jest dzisiaj granie przed kuchnią i czyby nie przyszła. Rzekł to po cichu, jakby w sekrecie.
— Co ni mom przyńść66 — odparła bez wahania, gdyż iść na tańce była to rzecz zwyczajna.
— No to dali67 — przyzwał nagląco.
— Marynka, chto ta po nocy przylos68? — zaskrzypiała już spod pierzyny kucharka.
Marynka poczuła się w nieprzyjemnej spółce i wstydziła się przed starą o tym mówić.
— Nic, nic — odparła mrukliwie.
Wyszli razem, ale gdy się znaleźli w ciepłych zmrokach, skoczyła między jaśminy. Nie uskoczyła daleko. Słupecki okazał się chybszy69 i przytrzymał ją, aż zajęczała. Przytrzymał i nakierował na ścieżkę tak, że musiała iść.
— Puść mnie — mówiła całą drogę. — Puść mnie.
— Na co? — pytał z głupia frant. — Nie kces70 ze mno potańcować. Co to ja nieładny?
Odwróciła tym bardziej głowę, by ani wejrzeć na tę niegodną urodę. Puścił ją dopiero, kiedy już ludzie widzieli, że nadchodzą. Teraz nie mogła uciekać, boby się wydała na pośmiewisko. Myśleliby, że dzika.
Dobrze — będzie więc tańcowała z tym chłopaczyskiem. Należy jej się to za karę, skoro dała się zdurzyć71 słowem bożym. W ustach takiego nic nie jest święte. Ale już ona jemu też obmyśli, żeby potańczył. Mało mu jeszcze, że mu psy obiad zeżarły — będzie miał co więcej.
Lecz w miarę jak tańczyli, serce jej truchleć zaczęło. To nie był taniec, to było katowanie człowieka. Ręka Marynki zsiniała od uścisku pięści Słupeckiego. W sobie czuła się opasana nie ramieniem, a łańcuchem z gorącego żelaza, od którego żebra chciały popękać.
Uścisk nie sfolżał72 nawet, kiedy muzyka grać przestała.
— Dali, siędnij, to wytchnę73 — chrapnęła wtedy zgoniona.
— Mogemy74 postać — odparł bez pośpiechu i przytupywał na miejscu.
Gracz obtarł pot i widząc taką gotowość rozciągnął znowu mieszki harmonii.
Taniec przedłużał się. Inni dwakroć lub trzykroć pozmieniali się, pooddychali — a oni wciąż się kręcili. Marynka spociła się aż do wierzchniego odzienia i nie dyszała już, lecz sapała, świszcząc przez nos, a Słupecki coraz to dwoił prędkość. Na koniec nie wytrzymała i spróbowała się wytargnąć z objęcia pełnego nienawiści. Stracił krok może na moment, zachwiał się, gdyż była mocna, lecz nie puścił. Przeciwnie, ścisnął ją tym zacieklej.
— By nie to, że na oczach — tobym ci... Jo i chłopu poradze75 — zachrypiała po cichu.
Roześmiał się. Sam też sapał. Krople potu z jego twarzy upadły Marynce na lica. Stęknęła głośno. Inni spostrzegli, że się coś święci, porzucali własną zabawę — patrząc, jak tamci parują niby żelazo w ognisku zanurzone.
judzili jedni, a drudzy do niej:
— Nie dej77 sie, Maryś! Nie dej sie bandochowi.
Gdy znowu jęknęła, zaczęli wołać:
— Co on ji78 robi! Słupecki! Ostaw79 dziewuche.
— Huknij go, Jędrek!
— Nie grać. Przestać ta z graniem!
Harmonia rozdarła się ryczącymi akordami i zamilkła.
Słupecki puścił Marynkę stańczoną prawdziwie że do upadłego. Odleciała, taczając się aż do ściany, i upadłszy pod murem, zaczęła rzęzić jak człowiek duszony. Słupecki stał blady przy płocie i obu rękami obcierał twarz. Wstrząsał się raz po razie, jakby płakał.
Rusocińskie80 chłopaki rzuciły się ku niemu z wygrażaniem. Ludwik Unisławski ich wstrzymał, mówiąc wzgardliwie z głębi swoich doświadczeń:
— Poodźta81. To ta jeich82 sprawa. Jest ta o co się wadzić83. Pies ta ze sukom się nie pożrom — nie bojta się...
Dziewuchy, poodciągane przez kochanków, zostawiły Marynkę.
Dźwignęła się spod muru, jakby wstała z ciężkiej choroby, i zaczęła iść ku dworowi.
Słupecki dogonił ją i spytał:
— Tero wis84, kto mocniejsy? Tero wis? Ty złe dzicie85.
W odpowiedzi na słowa te usiadła na kamieniu i zapłakała. Podchodził natarczywie to z tej, to z tamtej strony, ale za każdym razem odpychała go nogą i pięścią. Tedy dał spokój. Zaczął odchodzić i po drodze oberwał z krzaka liść, a krzak wstrząsnął się głośno w nocnej ciszy.
Marynka przestała płakać. Po chwili krzyknęła:
— Nawróć86 się!
Nawrócił się i przyszedł. Powstała przerażona wszystkim, co się zrobiło, i nagle skoczyła w jego ramiona jakby w przepaść.
Gdy się wywlekli oboje spomiędzy zarośli, miało się już na dzień. Dwór stał cicho w zawoju mlecznej drogi, w rozprysku gwiazd świecących jeszcze biało nad stromym dachem.
— Gdzie śpis? — zapytał Słupecki.
— Przy tamtym oknie — rzekła po cichu i nagle poskarżyła się:
— Jeszcze mieć byde87 sprawe o te kury.
— Niek88 im Pan Bóg da zdrowie — odparł ciepło i oboje zaśmieli się.
Marynka nie miała jednak sprawy o kury ani nazajutrz, ani potem. Gdyż było właśnie zapowiedziane, żeby kury wyganiać z klombów. A prócz tego tej dziewczynie robota paliła się w ręku. Teraz w żniwa dobrze mieć taką, co znajdowała czas, żeby i w ogrodzie co zrobić, gdyż o dostanie kogo z pola do ogrodu nie można było marzyć. Lubiono także jej śpiewki.
— Przynajmniej wesoła, nie chodzi ciągle z nadętą gębą, a jak śpiewa, to wiem, że w ogrodzie owoców mi nie zjada — mówiła pani.
To jedno tylko w Marynce było dworowi przykre, że ciągle z kielczakami89 zaczynała. Pan był o to cokolwiek zły.
— Dziewucha ma z osiemnaście lat i żadnego zastanowienia; jeszcze się od nich doigra.
Lecz po namyśle państwo przyznali razem:
— Lepiej, że z nimi zadziera, niżby miała do nich latać i zadawać się z którym jak inne.
Tak. Dosyć już wszyscy mieli tych nieproszonych dzieci, które się ciągle rodziły, umierały, potem straszyły.
Następna sprawa z bandosami wynikła zresztą nie z powodu Marynki. Przyszli się poskarżyć, że im do izby, gdzie spali, z kurników smród bardzo leci.
Trzeba było zajrzeć do kurników, które leżały na drugim końcu budynku. W sionce koło stancji oprzętki90 pani się na coś natknęła i szerzej otworzyła drzwi, żeby zobaczyć co to. Zza stromych schodów, które wiodły na strych, wyzierał siennik.
— Co to za siennik tu leży?
Oprzętka rzekła śpiesznie i głośno, wchodząc do pustego kurnika:
— Sprzątać się sprząta, ale na takie gorąco zawdy91 bydzie92 czuć kole kurów93.
Pani ponowiła pytanie:
— Co to tu leży?
Oprzętka węszyła duszną wilgoć, odwlekając jeszcze odpowiedź. Na koniec rzekła razem z echem:
— To ta tegu Janka...
— Co za Janka?...
— Ady ten... jak się nazywa, Słupecki, śpi tu z Marynkom ze dworu.
Teraz i pani wkroczyła pośpiesznie do kurnika i badając zgnojone klepisko wszczęła alarm na zapuszczenie i brudy.
— Przy wszystkim trzeba codziennie być samemu, inaczej ani do głowy komu przyjdzie, żeby co zrobić — zasmuciła się.
Po chwili spytała, przeraźliwie zdumiona i prawie uduszona od niemiłej woni:
— A temu... Słupeckiemu, tu nie śmierdzi?
— Jemu nie śmierdzi — rzekła stara z pogardliwą zazdrością. I rada teraz z odwrócenia rozmowy, dodała:
— Jak sie tu na noc zdybiom94, jak sie ścisnom, to ta o świecie nie wiedzom.
W godzinę po tej ważnej i zdumiewającej rozmowie Marynka spytała pani, czy może nie przyjść do obiadu. Julka od dzieci za nią poda i wszystko zrobi, a ona pójdzie pomóc bandoskiej kucharce zanieść obiad na pole. Kielczaki robią tak daleko, że nie mogą przychodzić na południe.
Prosiła o to już kilka razy i zawsze miała pozwolone. Na nikogo nie można się było gniewać, kto służyć chciał sprawie żniwa.
Lecz teraz można było wątpić, czy to pomaga sprawie żniwa — czy nawet Marynka w ogóle ten obiad nosi.
Ma się rozumieć, nie nosiła go wcale. O ile dostała takie pozwolenie, to nawet doju swego częstokroć nie skończyła. Mleczarz Dionizy za nią podajał, a ona biegła na pola, gdzie sprzątali. Jeżeli było zawczas, to odpędzała dziewuchy i sama pobierała za Słupeckim ostatnie garście. Ludzie zmagali się i zwijali w szklistym szeleście, a kiedy niekiedy pili wodę, postawioną w cieniu gruszki. Gdy nastawało południe, Marynka patrzyła, jak Słupecki je obiad, zaś potem szli oboje gdzie precz.
Zapuszczali się w niepokoszone jeszcze zboże i tam w palącym jak spirytus powietrzu, przy byle jakim rowie napadali na siebie jak zbóje. Całowali swe twarze słone od potu, gnietli i rwali sobą wiotkie przytulie, szarpali w ciosach miłości płatki cykorii, a gniewne przyduszone trzmiele wybijały się spod nich, dudniąc w splątanej trawie.
Mimo że tak było i że pani już to i owo było wiadome — pozwolono jej dziś jeszcze „zanieść obiad”, gdyż trzeba się było w ogóle namyślić nad tą rzeczą. Odeszła śpiewając po cichutku i namiętnie:
Uwagi (0)