Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela - Henryk Sienkiewicz (polska biblioteka cyfrowa .TXT) 📖
Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana po raz pierwszy w 1880 roku. To opowieść poznańskiego nauczyciela o jednym z uczniów, dla którego był prywatnym korepetytorem, Michasiu.
Michaś był chłopcem przeciętnie zdolnym, ale bardzo wytrwałym i sumiennym. W obawie przed zmartwieniem ukochanej, chorej matki, Michał uczył się dniami i nocami, brakowało mu jednak przede wszystkim umiejętności „wyjęzyczenia się” w surowym środowisku szkolnym. Historia Michasia to pretekst do krytyki metod nauczania w szkołach zaboru pruskiego — ogromu materiału zadawanego na pamięć, szykan z powodu słabszej znajomości wykładowego języka niemieckiego, surowej dyscypliny. Nauczyciel reprezentuje stanowisko pozytywistycznego idealisty, jego postawa promuje inne metody dydaktyczne, pełne zrozumienia oraz przekazywanie przydatnej wiedzy.
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela - Henryk Sienkiewicz (polska biblioteka cyfrowa .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
4. tylkom (...) rozumiał — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tylko rozumiałem. [przypis edytorski]
5. więcem (...) współczuł — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc współczułem. [przypis edytorski]
6. pedagogia — praktyka nauczycielska a. szkolna; nauczanie. [przypis edytorski]
7. obskurant — człowiek cechujący się ciemnotą umysłową, zacofaniem; nieuk, wstecznik, przeciwnik oświaty i postępu. [przypis edytorski]
8. guwerner — prywatny nauczyciel i wychowawca domowy. [przypis edytorski]
9. korepetytor — daw. osoba zobowiązana do wspólnego powtarzania (zgodnie z dosł. znaczeniem nazwy tej funkcji) z uczniem przerabianych lekcji po szkole i przygotowywania zadań domowych; często był to jedynie nieco starszy uczeń, mieszkający wspólnie z grupą młodszych kolegów na stancji (tj. w mieszkaniu specjalnie wynajmowanym uczniom a. studentom pochodzącym spoza miejscowości, w której znajdowała się szkoła czy uniwersytet). [przypis edytorski]
10. powiedziałbym razem z Hamletem, że dzieją się na świecie rzeczy (...) — nawiązanie do słów tytułowego bohatera tragedii Shakespeare’a: „Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie,/ Niż się ich śniło waszym filozofom” (akt I, scena 5, tłum. Józef Paszkowski). [przypis edytorski]
11. cenzura a. cenzurka (daw.) — tu: świadectwo szkolne. [przypis edytorski]
12. kontent (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
13. wyjęzyczyć — wysłowić. [przypis edytorski]
14. obu rękoma — dziś popr. forma N.lm: obiema rękoma a. rękami. [przypis edytorski]
15. historia, którą „Stryj synowcom opowiedział” — tj. popularyzatorsko-podręcznikowa publikacja p.t. Dzieje Polski, które stryj synowcom opowiedział Joachima Lelewela (wyd. Wrocław 1843, wielokrotnie wznawiana). [przypis edytorski]
16. rekreacja — wypoczynek; tu: ferie, wakacje; przerwa w zajęciach szkolnych. [przypis edytorski]
17. Wszystkich Świętych — święto katolickie przypadające 1 listopada. [przypis edytorski]
18. gaudeo (łac.) — cieszę się. [przypis edytorski]
19. gavisus sum (łac.) — ucieszyłem się. [przypis edytorski]
20. perfectum (łac.) — czas przeszły dokonany [przypis edytorski]
21. participium (łac.) — imiesłów. [przypis edytorski]
22. obu rękoma — dziś popr. forma N.lm: obiema rękoma a. rękami. [przypis edytorski]
23. lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]
24. kontent — zadowolony [przypis edytorski]
25. więcem nie mógł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: więc nie mogłem. [przypis edytorski]
26. coniunctivus (łac.) — tryb warunkowy. [przypis edytorski]
27. amem, ames, amet, amemus, ametis (łac.) — kochałbym, kochałbyś, kochałby, kochalibyśmy, kochalibyście. [przypis edytorski]
28. kwef (daw.) — tu: nakrycie głowy noszone przez starsze kobiety i wdowy. [przypis edytorski]
29. maligna — wysoka gorączka połączona z zaburzeniami świadomości i majaczeniem. [przypis edytorski]
30. duma — tu: utwór epicko-liryczny osnuty wokół wydarzeń historycznych i opiewający zwykle słynną postać; duma zawiera motywy balladowe, charakterystyczny jest dla niej nastrój elegijny; gatunek wywodzi się z średniowiecznego gatunku pieśni wyrażającej żal po rycerzu. [przypis edytorski]
31. duma o Żółkiewskim ze Śpiewów Niemcewicza — Duma o Żółkiewskim z cyklu Śpiewów historycznych (wyd. 1816) Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841), skomponowanych w celach dydaktycznych, przedstawiających wyidealizowaną wizję historii Polski, opublikowanych dla większej atrakcyjności „z muzyką i rycinami” i będących rodzajem podręcznika historii do recytowania lub śpiewania. [przypis edytorski]
32. Deus meus (...) inimicus (łac.) — Boże mój, Boże mój, dlaczego mnie odtrąciłeś i dlaczego chodzę smutny, gdy trapi mnie (dosł. powalił mnie) nieprzyjaciel; kontaminacja pierwszego wersetu Psalmu 22, którego słowa miały wg Ewangelii Mateusza być ostatnimi wypowiedzianymi przez Jezusa przed śmiercią (Mt 27, 46) oraz wersetu 10 z Psalmu 41 i 42 (w tradycji chrześcijańskiej połączonych ze sobą) z Księgi Drugiej Psalmów Dawidowych. [przypis edytorski]
33. wołać Loli i matki — daw. składnia z D.; dziś popr. z B.: wołać Lolę i matkę. [przypis edytorski]
34. katafalk — podwyższenie, na którym stoi trumna podczas uroczystości pogrzebowych. [przypis edytorski]
35. heblowiny — wióry. [przypis edytorski]
36. Herr Inspektor (niem.) — pan inspektor. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sienkiewicz-z-pamietnika-poznanskieg-nauczyciela
Tekst opracowany na podstawie: Henryk Sienkiewicz, Nowele wybrane, Państwowy Instytut Wydawniczy, [Warszawa 1968].
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez fundację Nowoczesna Polska z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Doroty Kowalskiej. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Sekuła, Karolina Seliga.
Okładka na podstawie: Brad.K@Flickr, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-3920-5
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)