Niesamowita opowieść - Stefan Grabiński (czytelnia online za darmo txt) 📖

class="foreign-word">kraśny — krasny, jaskrawoczerwony a. piękny. [przypis edytorski]

87. feston — element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach pęku kwiatów czy owoców lub fragmentu tkaniny upiętej guzami, inaczej girlanda. [przypis edytorski]

88. spław (daw.) — zbieg rzek, spływ. [przypis edytorski]

89. corps á corps (fr.) — ciało przeciw ciału (o walce: wręcz). [przypis edytorski]

90. handełes (daw.) — żydowski uliczny handlarz starzyzną. [przypis edytorski]

91. tużurek (z fr.) — rodzaj surduta; element męskiego stroju popularny na przełomie XIX i XX w., pełniący rolę dzisiejszej marynarki, ale sięgający do połowy uda. [przypis edytorski]

92. kankan — żywy, skoczny taniec wykonywany w kabaretach. [przypis edytorski]

93. cygan — tu w zn.: oszust; określenie to w sposób stereotypowy i krzywdzący łączy przynależność do grupy etnicznej (Cyganie, dziś raczej: Romowie) z zachowaniami przestępczymi (oszustwo). [przypis edytorski]

94. kamlot (z fr. camelot) — uliczny sprzedawca gazet. [przypis edytorski]

95. filister (pogardl.) — mieszczuch o ograniczonych horyzontach, prozaiczny materialista. [przypis edytorski]

96. rezoner (z fr., teatr.) — osoba, której rola polega na wygłaszaniu komentarza odautorskiego podczas spektaklu. [przypis edytorski]

97. pierwiastkowy (daw.) — początkowy, tu: wstępny. [przypis edytorski]

98. fiksować kogoś (daw.) — patrzyć uporczywie na kogoś. [przypis edytorski]

99. vis-à-vis (fr.) — naprzeciw; tu: osoba siedząca naprzeciw, po drugiej stronie stołu. [przypis edytorski]

100. płatniczy — kelner płatniczy, sprawujący stały nadzór nad rewirem i wyznaczonym do jego obsługi zespołem kelnerów; wita gości restauracji, przyjmuje od nich zamówienia, które przekazuje podwładnym, sporządza rachunki oraz pobiera należność. [przypis edytorski]

101. Chimera (mit. gr.) — ziejący ogniem potwór z głową lwa, ciałem kozy i ogonem węża; przenośnie: urojenie, mrzonka. [przypis edytorski]

102. malstrom — prąd morski o silnych wirach wywoływany pływami w fiordach północnej Norwegii. [przypis edytorski]

103. przednówek — okres przed nowymi zbiorami; dawniej najtrudniejszy do przetrwania na wsi okres, kiedy po zimie kończyły się zapasy żywności ze zbiorów zebranych jesienią, a nie można było jeszcze zebrać nowych plonów. [przypis edytorski]

104. adieu (fr.) — do widzenia (dosł.: z Bogiem). [przypis edytorski]

105. konfidencjonalnie (z łac.) — poufale, z zażyłością; w zaufaniu. [przypis edytorski]

106. monada (gr.) — w filozofii Leibniza: podstawowy byt duchowy, z definicji niezależny od wpływów otaczającej rzeczywistości; biol.: organizm jednokomórkowy z jedną lub kilkoma wiciami. [przypis edytorski]

107. znać (daw., jako przysłówek) — widocznie, najwyraźniej, zapewne. [przypis edytorski]

108. heliotrop — roślina o intensywnie pachnących kwiatach. [przypis edytorski]

109. trzy kwadranse na szóstą (daw.) — trzy kwadranse po godzinie piątej; piąta czterdzieści pięć. [przypis edytorski]

110. wchodowy (daw.) — wejściowy. [przypis edytorski]

111. roztruchan — wielki, ozdobny kielich, puchar. [przypis edytorski]

112. Poliklet (V w. p.n.e.) — rzeźbiarz grecki okresu klasycznego, twórca kanonu proporcji ciała ludzkiego. [przypis edytorski]

113. peplos — staroż. grecki strój kobiecy bez rękawów, wykonany z jednego prostokątnego kawałka tkaniny spiętego na ramionach. [przypis edytorski]

114. ciżmy — tu: sandały ze skóry. [przypis edytorski]

115. Juno stolata (łac.) — Junona w stoli (tradycyjnej szacie kobiet rzymskich, spinanej na ramionach, przewiązywanej pod biustem, obficie fałdowanej). Junona to rzymska bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza, władcy bogów. [przypis edytorski]

116. à l’antique (fr.) — w stylu antycznym. [przypis edytorski]

117. giallo antico (wł.) — żółty marmur numidyjski, ceniony przez elity starożytnego Rzymu, sprowadzany z ob. Tunezji; użyty m.in. do budowy rzymskiego Panteonu. [przypis edytorski]

118. fibula (łac.) — przypominająca agrafkę sprzączka do spinania szat. [przypis edytorski]

119. dandys — mężczyzna z przesadą dbający o strój i przestrzeganie form towarzyskich. [przypis edytorski]

120. donjuan — dziś. popr.: donżuan, uwodziciel. [przypis edytorski]

121. Odi profanum vulgus... (łac.) — Nienawidzę nieoświeconego tłumu; fraza z początku pieśni III, 1 Horacego: Odi profanum vulgus et arceo: nienawidzę nieokrzesanego tłumu i trzymam się od niego z daleka. [przypis edytorski]

122. podwika (starop.) — kobieta. [przypis edytorski]

123. cherchez la femme (fr.) — szukajcie kobiety (wyrażenie oznaczające, że ukrytą przyczyną sprawy zazwyczaj jest kobieta). [przypis edytorski]

124. chryzolit (z gr.: złoty kamień) — oliwkowozielony lub żółtozielony minerał; ceniony jako kamień szlachetny w jubilerstwie. [przypis edytorski]

125. trabuco — gatunek mocnych hiszpańskich cygar. [przypis edytorski]

126. pawęż (daw.) — tarcza. [przypis edytorski]

127. Meduza (mit. gr.) — jedna z trzech sióstr Gorgon; potwór ze skrzydłami, ostrymi kłami i szponami oraz wężami zamiast włosów, którego spojrzenie obracało ludzi w kamień; na tarczy bogini Ateny znajdowała się głowa Gorgony, ofiarowana jej przez Perseusza w podziękowaniu za pomoc przy pokonaniu potwora. [przypis edytorski]

128. O jakżeś piękna, przyjaciółko moja, o jakżeś piękna! — Pieśń nad pieśniami 4, 1 (słowa Oblubieńca do Oblubienicy). [przypis edytorski]

129. ambrozyjski — rozkoszny; przym. od rzecz. ambrozja; ambrozja: pokarm bogów greckich, zapewniający im nieśmiertelność i wieczną młodość. [przypis edytorski]

130. lubież — lubieżność. [przypis edytorski]

131. grążyć — pogrążać. [przypis edytorski]

132. carissima (wł.) — najdroższa. [przypis edytorski]

133. konsola — ozdobny, wąski stolik umieszczany zwykle pod lustrem. [przypis edytorski]

134. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

135. frazes (daw.) — zdanie, zwrot; dziś: stwierdzenie bez głębszej treści, slogan. [przypis edytorski]

136. uwertura — utwór orkiestrowy stanowiący wstęp do opery, oratorium lub innego dużego dzieła muzycznego. [przypis edytorski]

137. vis-à-vis (fr.) — naprzeciw. [przypis edytorski]

138. Chimera (mit. gr.) — ziejący ogniem potwór z głową lwa, ciałem kozy i ogonem węża; przenośnie: coś o niezwykłej naturze, dziwacznego, nierzeczywistego a. wydumanego. [przypis edytorski]

139. onegdaj — dawniej, kiedyś; przedwczoraj. [przypis edytorski]

140. taniec siedmiu zasłon — zmysłowy taniec orientalny z opery Salome Richarda Straussa, wykonywany przez główną bohaterkę dla króla Heroda. Salome w tańcu zrzuca z siebie kolejne spowijające ją zasłony. Jako rodzaj artystycznego striptizu ten fragment opery był przyczyną skandali i ingerencji cenzury. [przypis edytorski]

141. kubista — przedstawiciel kubizmu, kierunku w sztukach plastycznych powstałego na pocz. XX w., charakteryzującego się sprowadzaniem przedmiotów i postaci do układów uproszczonych brył geometrycznych, próbami jednoczesnego przedstawiania przedmiotu z różnych punktów widzenia. [przypis edytorski]

142. maligna — wysoka gorączka połączona z majaczeniami. [przypis edytorski]

143. car tel est notre beau plaisir (fr.) — albowiem takie jest nasze upodobanie (kaprys). Zmieniona zgodnie z popularną interpretacją formuła używana przez królów Francji przy zatwierdzaniu aktów prawnych: car tel est notre (bon) plaisir: albowiem taka jest nasza (dobra) wola. [przypis edytorski]

144. markiz de Priola — tytułowy bohater sztuki Henriego Lavedana (1859–1940) z roku 1902: wytworny bywalec salonów. Od polskiej premiery 3 marca 1903 była to jedna z popisowych ról wybitnego aktora Kazimierza Kamińskiego (1865–1928). [przypis edytorski]

145. hrabia des Esseintes — główny bohater powieści Joris-Karla Huysmansa A rebours (Na wspak, 1884): ekscentryk i esteta, wzorcowy dekadent. Powieść zyskała szerszy rozgłos, kiedy w 1895 podczas procesu przeciwko Oscarowi Wilde’owi, oskarżyciel odwołał się do niej jako przykładu literatury „sodomicznej”. [przypis edytorski]

146. Mefisto a. Mefistofeles — imię diabła często pojawiające się w literaturze, m.in. w Fauście Goethego. [przypis edytorski]

147. hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka) — kurtyzana w staroż. Grecji; heterami były niezależne społecznie, wykształcone kobiety o wysokiej kulturze. [przypis edytorski]

148. dogarezza, właśc. dogaressa (wł.) — małżonka doży, najwyższego urzędnika Republiki Weneckiej. [przypis edytorski]

149. znać (daw., jako przysłówek) — widocznie, najwyraźniej, zapewne. [przypis edytorski]

150. Afrodyta Kallipygos (gr.) — Afrodyta o pięknych pośladkach, rzymska rzeźba marmurowa z I–II w., uważana za kopię wcześniejszego greckiego oryginału, przedstawiająca boginię miłości unoszącą szaty i spoglądającą przez ramię na swoje nagie pośladki. [przypis edytorski]

151. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

152. prestidigitator — sztukmistrz, iluzjonista. [przypis edytorski]

153. Lavedan, Henri (1859–1940) — francuski dramatopisarz, autor m.in. sztuki Markiz de Priola (1902). [przypis edytorski]

154. gerydon (z fr.) — niewielki okrągły stolik o jednej nodze. [przypis edytorski]

155. podły — tu: marny, lichy. [przypis edytorski]

156. maligna — wysoka gorączka połączona z majaczeniami. [przypis edytorski]

157. giezło (daw.) — długa, luźna koszula lniana; także: koszula do trumny lub prześcieradło do okrywania zmarłego. [przypis edytorski]

158. Pompeje — miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e. [przypis edytorski]

159. terać (daw.) — marnować, tracić. [przypis edytorski]

160. z wylękiem — dziś raczej: z lękiem a. z zalęknieniem. [przypis edytorski]

161. wenta (daw.) — kiermasz, z którego dochody przeznaczone są na cele dobroczynne. [przypis edytorski]

162. reduta (daw.) — bal maskowy. [przypis edytorski]

163. przenieść coś (daw.) — znieść, wytrzymać coś. [przypis edytorski]

164. prostracja — skrajne wyczerpanie psychiczne. [przypis edytorski]

165. entente cordiale (fr., r.ż.) — serdeczne porozumienie. [przypis edytorski]

166. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

167. heterogeniczny (z gr. heteros: inny, genos: pochodzenie, ród) — tu: obcy, mający inne pochodzenie, należący do innego rodzaju. [przypis edytorski]

168. niewód — ciągniona sieć rybacka złożona złożona ze stożkowatego worka (matni) i dwóch długich skrzydeł. [przypis edytorski]

169. rybitwa a. rybitw (daw.) — rybak. [przypis edytorski]

170. impertynent — człowiek zachowujący się arogancko, obraźliwie wobec kogoś. [przypis edytorski]

171. niewidomy (daw.) — niewidoczny, niewidzialny. [przypis edytorski]

172. wężowymi skręty (daw.) — dziś popr. forma N. lm: wężowymi skrętami. [przypis edytorski]

173. wierzeje — drzwi. [przypis edytorski]

174. antaba — tu: metalowa sztaba zamykająca bramę lub drzwi. [przypis edytorski]

175. balaski — pionowe słupki w balustradzie. [przypis edytorski]

176. proleptycznie (z gr.) — przewidująco, uprzedzając mające nastąpić wydarzenia. [przypis edytorski]

177. kitajka (daw.) — tkanina jedwabna. [przypis edytorski]

178. opona (daw.) — zasłona. [przypis edytorski]

179. kir — czarna tkanina, symbol żałoby. [przypis edytorski]

180. dystynkcja — tu: dystyngowane zachowanie. [przypis edytorski]