Stoliczku, nakryj się! - Jacob i Wilhelm Grimm (książki dostępne online .TXT) 📖

— Jakiego rzemiosła nauczyłeś się, synu?

— Zostałem młynarzem, ojcze — odparł młodzieniec.

— A cóż przyniosłeś sobie z wędrówki?

— Nic prócz tego osiołka.

— Osłów dość tu mamy — rzekł ojciec — lepiej byś się postarał o kozę.

— Tak — odparł syn — ale to nie jest osioł zwyczajny! Jeśli zawołasz tylko: „Osiołku, kładź się!”, natychmiast poczciwe stworzenie sypnie ci na chustkę pełno dukatów. Zaproś tylko wszystkich krewnych i przyjaciół, a obdaruję ich hojnie.

— A, to pięknie! — zawołał krawiec. — Będę więc mógł rzucić swoją igłę i żyć spokojnie aż do śmierci.

Kiedy się zeszli wszyscy krewni, młody młynarz rozłożył przed osłem chustkę i zawołał:

— Osiołku, kładź się!

Ale osioł bynajmniej nie począł sypać złotem i biedny młynarz przekonał się, że został oszukany. Przeprosił krewnych, którzy poszli do domu z pustymi kieszeniami.

Stary krawiec zaś musiał znowu wziąć się do pracy, a syn zgodził się do młynarza.

Najmłodszy z braci poszedł na naukę do tokarza, a że jest to trudne rzemiosło, musiał się długo uczyć. Dowiedział się więc z listów braci, jak ich zły karczmarz oszukał. Kiedy skończył się jego termin, majster podarował mu stary worek, w którym leżał kij dębowy.

— Worek przyda mi się w drodze — rzekł młodzieniec — ale na co mi ten kij? Zawadza tylko!

— Nie mów tego — rzekł majster. — Nie jest to zwykły kij. Jeśli ci kto coś złego zrobi, zawołaj tylko: „Bij, kiju-samobiju!”, a kij wnet wyskoczy z worka i póty bić będzie, póki nie zawołasz: „Dość już, kiju-samobiju!”

Czeladnik podziękował mu, wziął worek i ruszył w drogę. Gdy tylko ktoś chciał mu coś złego zrobić, wołał: „Bij, kiju-samobiju!”, a wnet kij wyskakiwał z worka na jego obronę.

Pod wieczór przybył tokarz do karczmy, gdzie nocowali jego bracia. Położył worek na stole i począł opowiadać o dziwach, jakie widział na świecie.

— Tak — rzekł — widuje się wprawdzie cudowne stoliki, co się nakrywają na rozkaz, osiołki złotodajne i inne dobre rzeczy, którymi nie gardzę, ale wszystko to jest niczym wobec skarbu, który mam w tym worku.

Karczmarz nadstawił uszu.

— Cóż tam może być takiego? — pomyślał. — Worek jest pewnie pełen klejnotów. Muszę go zdobyć koniecznie!

Gdy nadeszła pora snu, gość wyciągnął się na ławie i podłożył worek pod głowę. Gdy karczmarz sądził, że tokarz już śpi, zaczął mu ostrożnie wyciągać worek spod głowy, chcąc mu podsunąć inny, podobny. Ale młodzieniec czuwał i tylko na to czekał. Gdy karczmarz śmielej szarpnął, zawołał:

— Bij, kiju-samobiju!

Kij wyskoczył wnet z worka i począł okładać złego karczmarza. Karczmarz krzyczał i błagał o litość, ale kij nie zważał na nic, aż łotr padł wreszcie wyczerpany na ziemię.

Wówczas tokarz rzekł:

— Jeśli nie oddasz natychmiast cudownego stolika i złotodajnego osiołka, taniec rozpocznie się na nowo.

— Zlituj się! — zawołał karczmarz — oddam ci wszystko, tylko uwolnij mnie od tego przeklętego kija.

— Dobrze — odparł tokarz — okażę ci łaskę, ale strzeż się na przyszłość!

Po czym zawołał:

— Dość już, kiju-samobiju! — a kij wnet powrócił do worka.

Nazajutrz wyruszył tokarz ze stolikiem i osiołkiem w dalszą drogę, a koło południa przybył do domu ojca, który, po serdecznym przywitaniu, zapytał i jego, jakiego rzemiosła się nauczył.

— Drogi ojcze — odparł syn — zostałem tokarzem.

— Bardzo piękne rzemiosło — rzekł krawiec. — A co sobie z drogi przyniosłeś?

— Cenną rzecz, ojcze — odrzekł syn — kij dębowy w worku!

— Co? — krzyknął krawiec — kij? Czy warto się było trudzić! Mogłeś go sobie i tu uciąć w lesie.

— Ale nie taki, kochany ojcze. Gdy tylko powiem: „Bij kiju-samobiju!”, natychmiast wyskakuje z worka i tak długo bije tego, kto mi krzywdę wyrządził, póki ten nie padnie na ziemię, błagając o litość. Tym oto kijem odzyskałem cudowny stoliczek i złotodajnego osiołka. Sproś natychmiast krewnych i przyjaciół, a ugoszczę ich i obdaruję.

Stary krawiec nie bardzo temu wierzył, ale sprosił jednak krewnych. Wówczas tokarz rozłożył pod osiołkiem chustkę i rzekł do młynarza:

— Teraz, drogi bracie, pomów z nim!

— Osiołku, kładź się! — zawołał młynarz i w tejże chwili na chustkę padać poczęły dukaty, a goście napełnili sobie nimi kieszenie. (Przypuszczam, że i ty chętnie byś był przy tym!)

Potem tokarz postawił na środku stolik i rzekł do stolarza:

— Drogi bracie, pomów z nim teraz!

I zaledwie stolarz zawołał: „Stoliczku, nakryj się!”, zjawiły się na stoliku najlepsze potrawy. Wyprawiono więc wspaniałą ucztę, a krewni zostali w domu krawca jeszcze przez trzy dni, tak długo bowiem trwała uczta. Krawiec zamknął igłę, naparstek, łokieć i żelazko do szafy, i żył z trzema synami w radości i dobrobycie przez długie, długie lata.

A co stało się z kozą, z której winy stary krawiec wygnał synów w świat?

Zaraz ci opowiem.

Koza wstydziła się ogolonej głowy i ukryła się w lisiej norze. Gdy lis wrócił wieczorem do domu, zobaczył dwoje oczu świecących w ciemnościach — zląkł się i uciekł.

Spotkał go niedźwiedź i na widok przerażonej miny lisa zapytał:

— Co ci się stało, bracie lisie?

— Ach — odparł rudzielec — jakieś straszne zwierzę siedzi w mojej norze i spogląda na mnie ognistymi oczami.

— Zaraz je wyrzucimy — rzekł niedźwiedź, poszedł do nory lisa i zajrzał do środka. Ale gdy ujrzał ogniste oczy, ogarnęła go trwoga: nie chciał mieć do czynienia z nieznanym potworem i uciekł.

Spotkała go pszczoła i gdy zauważyła, że niedźwiedź zachowuje się nie tak jak zwykle, zapytała:

— Co ci jest, kudłaczu, gdzie podział się twój dobry humor?

— Łatwo ci mówić — odpowiedział niedźwiedź — w norze lisa siedzi jakiś straszny zwierz z ognistymi oczami i nie możemy sobie z nim poradzić.

Pszczoła powiedziała:

— Wierz mi, niedźwiedziu, jestem małym, słabym stworzeniem, które nikomu nie wchodzi w drogę, sądzę jednak, że potrafię wam pomóc.

Pofrunęła do lisiej nory, usiadła kozie na ogolonej głowie i użądliła ją z całej siły. Koza wrzasnęła: „Mee, mee!” i wzięła nogi za pas.

I od tej pory nikt nie wie, co się z nią stało.