Wyborcze prawa kobiet - Paulina Kuczalska-Reinschmit (wypożyczalnia książek .txt) 📖
Wydana w 1907 roku broszura ma za zadanie propagować — oczywistą dziś — tezę, że głosowanie nie jest powszechne, dopóki wyłączona jest z niego ponad połowa dorosłej populacji ze względu na płeć. Wówczas utrzymywało się przekonanie, że „żądania praw wyborczych przez kobiety są chwilową zachcianką, objawem nadzwyczajnych czasów” i przeminą, gdy wszystko się uspokoi. Dzięki niestrudzonym działaczkom takim jak Paulina Kuczalska-Reinschmit na kwestie dotyczące kobiet i ich praw zaczęto patrzeć racjonalnie.
Broszura przedstawia dzieje walki o prawa kobiet w poszczególnych krajach, od Australii i Nowej Zelandii, przez Stany Zjednoczone Ameryki po państwa europejskie. Autorka referuje, jak kobiety korzystają ze swego prawa, w jaki sposób uzyskanie praw wyborczych powoduje następnie uporządkowanie prawa cywilnego (m.in. w kwestiach prawa małżeńskiego i opieki nad dziećmi, dysponowania majątkiem itp.) pokazuje też, jak praktyka powoduje rozwianie obaw, które stanowiły hamulec dla przyznania praw kobietom. Czynny udział kobiet w sprawach publicznych nie spowodował ani zakłócenia spokoju rodzin, ani zatargów małżeńskich (to były lęki prawicy i konserwatystów), wyborczynie nie były też skłonne ulegać wpływom klerykalnym (to obawy lewicy, socjaldemokratów). Tekst zawiera też ciekawe omówienie wieców, które miały miejsce w Warszawie w latach 1905–1906; wyjaśnia, dlaczego stanowisko endecji, organizującej zamknięte wiece kobiet narodowych, zbliżone jest do polityki hakatystów; zaś w końcowej odezwie podsumowuje celnie wszystkie poruszane kwestie: „bezprawie odtrącające kobietę od wspólnoty prawodawczej pracy, znieczula sumienie powszechne na szereg innych bezprawi, obniża poziom etyczny i zdrowotny społeczeństwa, staje się podwaliną zniewag spełnianych na człowieczej godności w kobiecie”.
- Autor: Paulina Kuczalska-Reinschmit
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wyborcze prawa kobiet - Paulina Kuczalska-Reinschmit (wypożyczalnia książek .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Paulina Kuczalska-Reinschmit
3. kwakier — potoczne określenie członka chrześcijańskiej wspólnoty noszącej nazwę Religijne Towarzystwo Przyjaciół, wywodzącej się z purytanizmu, silnie akcentującej rolę osobistego wewnętrznego objawienia, głoszącej pokojowe zasady i prostotę sposobu życia, rozpowszechnionej głównie w Anglii i Stanach Zjednoczonych, dokąd członkowie wspólnoty wyemigrowali w wyniku prześladowań w XVII w.; byli określani prześmiewczo jako kwakrzy (z ang. quakers: drżący), co miało się odnosić do fizycznych reakcji towarzyszących praktykom doświadczenia mistycznego. [przypis edytorski]
4. Związek Amerykański Głosowania Kobiet — mowa tu prawdopodobnie o o Międzynarodowym Ruchu Kobiet (fr. Alliance Internationale des Femmes, AIF; ang. International Woman Suffrage Alliance, IWSA), ukonstytuowanym w 1904 r. w Berlinie zrzeszeniu towarzystw wyborczych na rzecz praw kobiet, do którego przystąpiły towarzystwa ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, stanu Victorii w Australii, z Anglii, Niemiec, Szwecji, Norwegii, Danii i Holandii, oraz przedstawicielki Austrii, Szwajcarii i Węgier; przewodnictwo honorowe objęła nestorka ruchu sufrażystek amer. Suzan Antony (1820–1906), a czynnie kierowała organizacją Chapman-Catt. Później, w 1920 r. powstała Liga Praw Wyborczych (ang. League of Women Voters, LWV) ograniczająca się raczej do działań na terenie Ameryki i istniejąca do dziś ponadpartyjna organizacja zajmująca się politycznym doradztwem (organizowaniem debat itp.), stworzona przez Carrie Chapman-Catt (1859–1947). [przypis edytorski]
5. lupanar (daw., z łac.) — dom publiczny. [przypis edytorski]
6. we wszystkich Stanach Zjednoczonych Australii — państwo Australia (formalnie Związek Australijski) powstało w 1901 jako federacja kilku odrębnych kolonii brytyjskich istniejących wcześniej na kontynencie australijskim; obecnie dzieli się na 6 stanów, 3 terytoria wewnętrzne i 7 terytoriów zewnętrznych. [przypis edytorski]
7. składać coś (daw.) — stanowić coś, tworzyć coś; składać się na coś. [przypis edytorski]
8. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
9. agitacji prowadzonej przez Nowozelandki — od 1856 Nowa Zelandia, będąca wówczas kolonią brytyjską, posiadała własny rząd, odpowiedzialny za wszystkie sprawy wewnętrzne; pełną niepodległość uzyskała w 1947. [przypis edytorski]
10. Man — wyspa na M. Irlandzkim, między Wielką Brytanią a Irlandią, stanowiąca dependencję Korony brytyjskiej, tj. terytorium podległe Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, które odpowiada za ich sprawy zagraniczne i obronę, podczas gdy miejscowy parlament i rząd decydują o wszystkich sprawach wewnętrznych. W wyniku debaty parlamentarnej na posiedzeniu w listopadzie 1880 przegłosowano, że od 31 stycznia 1881 kobiety na wyspie miały prawo głosowania w wyborach powszechnych, ale prawo to obejmowało wyłącznie pełnoletnie panny i wdowy posiadające na wyspie nieruchomość przynoszącą co najmniej 4 funty przychodów rocznie; praw wyborczych nie przyznano mężatkom. [przypis edytorski]
11. przyznanie w roku ubiegłym praw wyborczych kobietom w Finlandii — utworzone po wojnie rosyjsko-szwedzkiej Wielkie Księstwo Finlandii było autonomiczną prowincją Imperium Rosyjskiego, w której rosyjskiego monarchę reprezentował generał-gubernator jako namiestnik. W 1906 w Wielkim Księstwie Finlandii dokonano zmian ustrojowych, m.in. wprowadzono w pełni demokratyczny parlament (Eduskunta). 1 czerwca 1906 obywatelki otrzymały zarówno czynne, jak i bierne prawa wyborcze, tj. mogły być wybierane do nowo utworzonego parlamentu. Pełną niepodległość Finlandia uzyskała w roku 1917. [przypis edytorski]
12. Bremer, Fredrika (1801–1865) — szwedzka feministka i pisarka; zadebiutowała anonimowo, serią opowiadań opublikowanych w l. 1828–1831, dotyczących sytuacji kobiet na rynku matrymonialnym, przy czym najczęściej narratorką i komentatorką czyniła Bremer kobietę niezależną; najsłynniejszą powieścią tej autorki była wyd. w 1856 r. Hertha, dotykająca kwestii braku praw i wolności politycznej i obywatelskiej kobiet; zapoczątkowała ona debatę w parlamencie na ten temat, przyczyniła się z czasem do zmian prawnych, została przetłumaczona na wiele języków. [przypis edytorski]
13. Minna Canth, właśc. Johnsson, Ulrika Wilhelmina (1844–1897) — fińska pisarka dramatyczna i feministka, jedna z pionierek współczesnego teatru fińskiego, działalność twórczą rozpoczęła późno, jako wdowa z siedmiorgiem dzieci; autorka m.in. sztuk Żona robotnika (o losie rodziny alkoholika przepijającego swoje zarobki), Anna Liisa (o piętnastolatce, która usuwa ciążę z pomocą swojego chłopaka oraz jego matki, a po kilku latach jest przez nich szantażowana i w końcu trafia do więzienia) oraz Rodzina pastora. [przypis edytorski]
14. kolporteria — proces kolportowania (rozprowadzania wśród odbiorców) prasy itp. wydawnictw. [przypis edytorski]
15. Wśród kandydatek są osoby zasłużone... — ostatnie telegramy doniosły o wyborze 19 kobiet, w tym 9 socjaldemokratek. [przypis autorski]
16. przy reformie ordynacji w 1832 r. (...) protest sporadyczny Mary Smith — w 1832 r. poseł Henry Hunt przedstawił petycję od osoby prywatnej, Mary Smith, kobiety dopominającej się o swoje prawa; Hunt należał do radykalnego skrzydła parlamentarzystów brytyjskich, w odczytanej przez niego petycji Mary Smith ze Stanmore w Yorkshire oświadczała, że płaci podatki i podlega przepisom państwowego prawa, nie widzi więc powodu, dlaczego nie miałaby również głosować; w odpowiedzi członkowie Izby Gmin wyśmiali petycję; głos Mary Smith przeszedł do historii jako pierwsze wystąpienie sufrażystek. [przypis edytorski]
17. bill (ang.) — projekt ustawy wniesiony do parlamentu w Wielkiej Brytanii lub USA. [przypis edytorski]
18. Auclerc, Hubertine (1848–1914) — feministka i sufrażystka francuska; dopominała się nie tylko o prawo wyborcze dla kobiet, ale również o dopuszczenie ich do stanowisk w administracji państwowej, w 1876 założyła Société de droit des femmes (Stowarzyszenie dla Praw Kobiet, od 1883 działające pod nazwą Société de suffrage des femmes, czyli Stowarzyszenie dla Praw Wyborczych Kobiet), w 1880 r. wezwała Francuzki do bojkotu podatków, ponieważ osoby pozbawione praw publicznych nie powinny płacić podatków; w 1881 r. założyła miesięcznik feministyczny „La Citoyenne” (Obywatelka); w 1900 utworzyła Narodową Radę Kobiet Francuskich, zrzeszającą wszystkie fr. organizacje feministyczne w celu poparcia dla prawa wyborczego dla kobiet, w 1908 r. na znak protestu symbolicznie rozbiła urnę wyborczą; w 1910 wraz Hubertine Auclerc z Marguerite Durand prowokacyjnie zgłosiły się jako kandydatki na posłów do parlamentu. [przypis edytorski]
19. Rady narodowe, wchodzące w skład Rady wszechświatowej — obecnie w skład Rady wszechświatowej w chodzi 19 Rad narodowych, liczących łącznie 10 milionów członków. [przypis autorski]
20. Jacobs, Aletta Henriëtta (1854–1929) — holenderska lekarka, feministka i pacyfistka, pierwsza kobieta, która skończyła studia medyczne w Holandii; założycielka pierwszej na świecie kliniki kontroli urodzeń (w Amsterdamie), w której dwa razy w tygodniu przyjmowała pacjentów bezpłatnie; prowadziła zajęcia dla kobiet dotyczące opieki nad noworodkami, higieny osobistej, a także zdrowotnych konsekwencji prostytucji. [przypis edytorski]
21. Labriola, Teresa (1873–1941) — prawniczka (profesorka Uniwersytetu w Rzymie), pisarka i feministka włoska; córka filozofa i teoretyka marksizmu Antonio Labrioli (1843–1904) i pierwszej we Włoszech kobiety-prawniczki. [przypis edytorski]
22. rade — chętne; z ochotą. [przypis edytorski]
23. Dzięki tylko temu, że prawo to nie obowiązuje w kilku drobnych państewkach, mógł w Niemczech... — ówczesne Cesarstwo Niemieckie (1871–1918) było państwem federalnym, złożonym z różnej wielkości państw związkowych, będących monarchiami (królestwami i księstwami) i wolnymi miastami. Niektóre z nim były niewielkie, np. Księstwo Waldecku i Pyrmontu, Księstwo Schaumburgu-Lippe czy też Księstwo Reuss liczyły po 40–70 tys. mieszkańców. [przypis edytorski]
24. Freudenberg, Ika, właśc. Frederike Freudenberg (1858–1912) — niem. działaczka społeczna i sufrażystka, w 1894 r. założyła wraz z koleżanką, Sophie Goudstikker, monachijskie Verein für Fraueninteressen; do sympatyków towarzystwa należał m.in. niem. poeta Rainer Maria Rilke; prowadziła też punkt pomocy prawnej i punkt informacyjny ds. opieki społecznej i zatrudnienia kobiet (działający na terenie Bawarii i Monachium); autorka programowych publikacji niem. ruchu kobiecego na pocz. XX w., m.in. Die Frau und die Politik („Kobieta i polityka”, 1908), Die Frau und die Kultur des öffentlichen Lebens z („Kobieta a kultura życia publicznego”, 1912), Grundsätze und Forderungen der Frauenbewegung („Założenia i żądania ruchu kobiecego”, 1912). [przypis edytorski]
25. Przebieg reformy wyborczej w Austrii interesuje nas bliżej z powodu zależności od niej Galicji — w powstałej w 1867 monarchii austro-węgierskiej Galicja stanowiła część wielonarodowych ziem Cesarstwa Austrii, posiadających dwuizbowy parlament, zwany Radą Państwa, złożony z Izby Panów, w której zasiadały osoby piastujące ważne urzędy i funkcje, oraz Izby Poselskiej, obsadzanej delegatami sejmów krajowych. [przypis edytorski]
26. kuria wyborcza — w dawnych systemach wyborczych: okręg wyborczy lub kategoria wyborców wyodrębniona na podstawie różnic stanowych, wielkości lub charakteru posiadanego majątku, mająca prawo wyboru do parlamentu określonej liczby posłów. [przypis edytorski]
27. Turzyma, Maria, właśc. Maria Wiśniewska z d. Głowacka (1860–1922) — działaczka feministyczna, pisarka, publicystka; współpracowała z Marią Siedlecką i Kazimierą Bujwidową; wydawczyni krakowskiego pisma „Nowe Słowo” (1902–1905), poświęconego emancypacji kobiet, podczas I wojny światowej działała w krakowskim kole Ligi Kobiet Galicji i Śląska; autorka zbioru nowel Nadbrzeżne Fale (1899) oraz tekstów publicystycznych (m.in. Handel kobietami i Potrójne więzy kobiety); działała na rzecz dopuszczenia kobiet do edukacji uniwersyteckiej oraz praw wyborczych dla kobiet, zwracała uwagę na problem zależności ekonomicznej kobiet od mężczyzn. [przypis edytorski]
28. rekurs (daw., z łac.) — odwołanie się. [przypis edytorski]
29. deputacja (daw.) — delegacja, grupa przedstawicieli jakiejś zbiorowości wysłana w celu załatwienia jakiejś sprawy. [przypis edytorski]
30. Bojanowska, Józefa (1873–1945) — polska feministka, mówczyni, publicystka, działaczka społeczna, bliska współpracownica Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit; swej edukacji dopełniła na Uniwersytecie Latającym, założyła pierwszą w Warszawie introligatornię, w której mogły pracować kobiety, prowadziła wraz z Kuczalską-Reinschmit Czytelnię Naukową dla Kobiet w Warszawie przy ul. Nowy Świat, obok modnej cukierni Bliklego; inicjatorka wielu akcji edukacyjnych dla kobiet, takich jak „Kursy niedzielne rysunkowe”, „Szkoła niedzielna dla pracownic”, „Wakacje dla szwaczek”; w 1905 r. została członkinią Komitetu Obywatelskiego pod przewodnictwem Bolesława Prusa; w 1907 r. zakładała lokalne oddziały Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich wraz z Kuczalską-Reinschmit; publikowała w „Kurierze Codziennym”, „Kurierze Warszawskim”, „Nowej Gazecie”, „Ogniwie”” i „Sterze” (którego wydawanie przejęła od 1910 r.); podczas I wojny światowej prowadziła społeczną, kobiecą szwalnię dla żołnierzy, w 1915 r. zaczęła organizować kursy maturalne dla kobiet przy Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich, które miały ułatwić maturzystkom wstęp na uniwersytety; w 1919 r. została dyrektorką pierwszej Państwowej Szkoły Przemysłowej Żeńskiej w Warszawie, w 1926 r. współorganizowała stowarzyszenie Służba Obywatelska, mające na celu wyszkolenie kobiecych kadr dla państwa polskiego, sama została przewodniczącą koła warszawskiego Służby. [przypis edytorski]
31. „Ster” — polski dwutygodnik poświęcony prawom kobiet, ukazujący się w latach 1895–1897 we Lwowie, następnie reaktywowany w roku 1907 w Warszawie, gdzie wychodził jako publikacja Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich do roku 1914. Jego redaktorką naczelną była Paulina Kuczalska-Reinschmit. [przypis edytorski]
32. Zjednoczenie Postępowe — partia liberalno-demokratyczna działająca w Królestwie Polskim; utworzona 21 listopada 1907, 27 stycznia 1917 weszła w skład Zjednoczenia Stronnictw Demokratycznych. [przypis edytorski]
33. wypowiedzenie się kandydata na posła Ludwika Krzywickiego, które oddzielnie drukujemy — Nr 1 „Steru”. [przypis autorski]
34. lokaut (z ang. lockout) — zamknięcie fabryki przez właściciela, w odpowiedzi na strajk lub w celu jego zapobieżenia, celem wywarcia presji na robotników i zmuszenia ich do ustępstw. [przypis edytorski]
35. partia K-D — Partia Konstytucyjno-Demokratyczna, liberalna partia polityczna działająca w Imperium Rosyjskim i w Rosji okresu rewolucji; powstała 12 października 1905 podczas rewolucji 1905 roku, zdelegalizowana dekretem Rady Komisarzy Ludowych w grudniu 1917; od skrótu nazwy „K-D” nazywana także potocznie „partią kadetów” lub „kadetami”. [przypis edytorski]
36. partia ND — Narodowa Demokracja, polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku, od 1897 do 1919 działający jako partia pod nazwą Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Stronnictwo rozpoczęło legalną działalność w zaborze rosyjskim w 1905; w 1906 wzięło udział w wyborach do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego, zbojkotowanych przez wszystkie polskie partie centrum i lewicy; w Dumie politycy SND utworzyli Koło Polskie. [przypis edytorski]
37. Hakata — potoczna nazwa Niemieckiego Związku Marchii Wschodniej, nacjonalistycznej organizacji niemieckiej, utworzonej w 1892 w Poznaniu, pochodząca od pierwszych liter nazwisk założycieli: finansisty F. von Hansemanna oraz ziemian H. Kennemanna i H. von Tiedemanna. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna
Uwagi (0)