Nasze cele i drogi - Paulina Kuczalska-Reinschmit (czytelnia online za darmo .TXT) 📖
Tekst z 1897 r., wydany nakładem feministycznego czasopisma „Ster” we Lwowie (od 1907 r. funkcjonowało w Warszawie) stanowi podsumowanie sytuacji kobiet w Polsce i drogowskaz dla najważniejszych bieżących działań. Paulina Kuczalska-Reinschmit daje rys historyczny pokazujący, jak oczywistą rzeczą było w dawnej kulturze polskiej, że kobiety pracowały, a także uczestniczyły w życiu ekonomicznym i politycznym. Znajdowało to np. odzwierciedlenie w przepisie prawa przyznającym własność matce, a po niej córce, do wszystkich ruchomości w domu, ponieważ to ona osobiście je wypracowała. Podobnie każda gospodyni była lekarką: według domowych receptur przekazywanych w rodzinie z matki na córkę zwykła sporządzać „maści, wódki i driakwie” na wszelkie schorzenia. Mieszczki wypracowywały osobisty majątek handlem. Matrony z rodzin możnowładców zarządzały sprawami miast (np. Żółkwi), występowały z powodzeniem w sądach i w ogóle swobodnie zastępowały mężów w zarządzaniu majątkiem, kiedy ci bywali na wojnach, sejmach itp. imprezach.
Autorka jest zdania, że należy powrócić właśnie do tej naszej tradycji i dlatego kształcić dziewczęta na równi z chłopcami w tych samych umiejętnościach oraz sprzyjać praktycznemu wykorzystaniu nabytej wiedzy. Do czegóż to bowiem podobne, co się z czasem porobiło: „Babki na niedźwiedzia szły dla zabawy, w stanowczej chwili potrafiły zarządzić obronę dworu i nie tylko rusznicę, lecz miecz wziąć do ręki — wnuczki mdlały na widok pająka”.
- Autor: Paulina Kuczalska-Reinschmit
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Nasze cele i drogi - Paulina Kuczalska-Reinschmit (czytelnia online za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Paulina Kuczalska-Reinschmit
13. porękawiczne — opłata dla pośrednika, przez którego ręce (stąd nazwa) przechodzi transakcja między dwiema innymi osobami. [przypis edytorski]
14. aktów — dziś popr. w tym znaczeniu: akt. [przypis edytorski]
15. podwika — element stroju noszony przez zamężne kobiety począwszy od wczesnego średniowiecza: biała chusta zasłaniająca włosy, szyję, boki twarzy i część czoła. [przypis edytorski]
16. Niejeden zaś mąż swojej żony... — Marcin Bielski, Sejm niewieści, 1566 [parafraza; red. WL]. [przypis autorski]
17. Jeżowski, Władysław Stanisław — polski ziemianin, autor poematu Ekonomia abo porządek zabaw ziemiańskich, według czterech części roku (1648). [przypis edytorski]
18. wilkierz (hist., z niem.) — w dawnej Polsce: przepis prawny uchwalony przez radę miejską. [przypis edytorski]
19. rajca (daw.) — członek rady miejskiej. [przypis edytorski]
20. zausznica (daw.) — kolczyk, ozdoba noszona na uchu. [przypis edytorski]
21. auszug (daw., z niem.) — wyciąg; tu: wyciąg z ksiąg, rejestrów handlowych. [przypis edytorski]
22. odbywała liczne podróże, utrzymywała stosunki handlowe z Anglikami... — Zimorowicz, Viri illustres. [przypis autorski]
23. Zimorowic a. Zimorowicz, Józef Bartłomiej (1597–1677) — polski pisarz i poeta okresu baroku, tworzący po łacinie, kronikarz i kilkakrotnie burmistrz Lwowa; autor m.in. dzieła Viri illustres civitatis Leopoliensis („Znamienici mężowie miasta Lwowa”, 1671). [przypis edytorski]
24. Intercyzy, działy, testamenta z owych czasów okazują nam mieszczkę lwowską... — B. Łoziński, Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie [pełny tytuł to: Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku (1890); red. WL]. [przypis autorski]
25. imaginacja — wyobraźnia. [przypis edytorski]
26. cyfra (daw.) — liczba, wielkość liczbowa; dziś popr.: pojedynczy znak pisarski służący do zapisywania liczb. [przypis edytorski]
27. virgo polona (łac.) — dziewica polska. [przypis edytorski]
28. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
29. zajazd (hist.) — zbrojny najazd szlachecki na dłużnika w celu wyegzekwowania wyroku sądowego w sprawie o nieruchomość; później także: samowolny i bezprawny, będący forma łupiestwa. [przypis edytorski]
30. Górnicki, Łukasz (1527–1603) — polski humanista renesansowy, poeta, pisarz polityczny; autor m.in. Dworzanina polskiego (1565), dostosowanej do realiów polskich adaptacji sławnego wówczas dzieła Il Cortegiano Baldassare Castiglione. [przypis edytorski]
31. driakiew (daw.) — medykament z kilkudziesięciu składników, uważany za uniwersalny lek i odtrutkę, wytwarzany aż do XVIII w.; przen.: lekarstwo. [przypis edytorski]
32. gospodza (starop.; tu W. lp. r.ż.: gospodze) — pani. [przypis edytorski]
33. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
34. osobny (daw.) — tu: osobliwy, szczególny. [przypis edytorski]
35. Castiglione, Baldassare (1478–1529) — pisarz i dyplomata włoski, autor dzieła w formie dialogu pt. Książka o dworzaninie (Il libro del Cortegiano, znanego też jako Il Cortegiano, powst. 1508–1516 na dworze w Urbino, druk 1528 w Wenecji); przyjaźnił się z wieloma humanistami swego czasu (m.in. Rafaelem Santim); jego dzieło wywarło duży wpływ na poglądy i maniery wśród elity epoki, zostało spolszczone (tj. przetłumaczone z dostosowaniem do realiów polskich) przez Łukasza Górnickiego pt. Dworzanin polski (1565). [przypis edytorski]
36. na zasadzie — tu: na podstawie. [przypis edytorski]
37. rusznica — jeden z pierwszych typów ręcznej, długiej broni palnej. [przypis edytorski]
38. submisja (daw., z łac.) — poddanie się; uległość, pokora, uniżoność. [przypis edytorski]
39. Koncentrowała ona w domu swoim wszystkie sprawy województwa... — dr Antoni J., Niewiasty kresowe. [przypis autorski]
40. Malwina, czyli domyślność serca — powieść Marii Wirtemberskiej (1768–1854), wydana w 1816 w Warszawie; pierwsza w literaturze polskiej powieść ukazującą życie wewnętrzne bohaterki. [przypis edytorski]
41. w wywołaniu ruchu umysłowego wśród kobiet naszych... — Autorki polskie, Warszawa [Piotr Chmielowski, Autorki polskie wieku XIX w. Studium literacko-obyczajowe, 1885?; red. WL]. [przypis autorski]
42. ongi (daw.) — dawniej, kiedyś. [przypis edytorski]
43. biret — kwadratowa lub okrągła, sztywna czapeczka bez daszka, używana dziś jako część oficjalnego stroju duchownych, przedstawicieli sądownictwa, senatu uniwersyteckiego, profesury. [przypis edytorski]
44. wszechnica (daw.) — uczelnia, uniwersytet. [przypis edytorski]
45. zbożny — pobożny, kierujący się szlachetnością. [przypis edytorski]
46. freblowski ogródek (daw.) — przedszkole. Nazwa pochodzi od systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
47. efor (gr.) — jeden z pięciu najwyższych urzędników w starożytnej Sparcie. [przypis edytorski]
48. Hoffmanowa, Klementyna, z domu Tańska (1798–1845) — pisarka, pedagożka, inspektorka szkół w Księstwie Warszawskim, tłumaczka, jedna z pierwszych polskich autorek piszących dla dzieci i młodzieży, pionierka patriotyczno-obywatelskiego wychowania dziewcząt, opartego na tradycyjnych, konserwatywnych wartościach (Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki, 1819; Amelia matką, 1822–24); autorka pierwszej próby powieści psychologicznej w Polsce (Dziennik Franciszki Krasińskiej, 1825). [przypis edytorski]
49. sądzimy potrzebnym (daw.) — uważamy za potrzebne; sądzimy, że jest potrzebne. [przypis edytorski]
50. każąc — tu imiesłów przysłówkowy współczesny od: kazić, działać niszcząco lub demoralizująco. [przypis edytorski]
51. szparki — szybki, energiczny. [przypis edytorski]
52. El...y — pseudonim Adama Asnyka (1838–1897), poety, przedstawiciela pozytywizmu, członka Rządu Narodowego podczas powstania styczniowego. [przypis edytorski]
53. z tarczą albo na tarczy — sentencja pożegnania wojownika wyruszającego na wojnę w Sparcie oznaczająca życzenie powrotu jako zwycięzca albo poległy, ponieważ uciekając, żołnierze porzucali tarcze, aby lżej im było biec, natomiast poległych znoszono z pola bitwy, używając tarczy jako noszy. [przypis edytorski]
54. pracownicą niesłychanie pracowitą, nie jest skłonna do nadużyć ... — H. Z. Pietkiewicz, Kobieta w szkicach społecznych. [przypis autorski]
55. Florianka — być może odniesienie do imienia tytułowej bohaterki moralizującej powiastki Florianka. Jak ona poradziła ludziom w Czarnych Biedach (1884), autorstwa Józefa Hopcasa (1857–1918), reklamującej towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń. [przypis edytorski]
56. frymarczyć (daw.) — kupczyć, handlować. [przypis edytorski]
57. froter — pracownik zajmujący się froterowaniem, polerowaniem wypastowanych podłóg. [przypis edytorski]
58. o prawach wyborczych, którymi obdarowała je [kobiety] w Galicji zasada cenzusu podatkowego — od 1866 na terenie Galicji obowiązywało cenzusowe prawo wyborcze, dzięki któremu właścicielki dużych majątków, nieruchomości lub przedsiębiorstw, miały prawo głosowania, chociaż tylko za pośrednictwem męża lub pełnomocnika. [przypis edytorski]
59. Wydział Krajowy — jeden z głównych organów autonomicznej administracji Galicji, działający w latach 1867–1922. [przypis edytorski]
60. Wielkie Księstwo Badenii — dawne państwo w płd.-zach. Niemczech, na prawym brzegu Renu, istniejące w latach 1806–1918. [przypis edytorski]
61. tedy (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]
62. Akademia Humboldta — właśc. Akademia Humboldtów (nazwa upamiętnia braci Humboldtów: Wilhelma i Aleksandra), prywatna berlińska instytucja zajmująca się kształceniem dorosłych, założona w 1878; w 1915 połączyła się z Freie Hochschule Berlin, tworząc Berliński Uniwersytet Ludowy. Mimo podobieństwa nazwy Akademia Humboldta nie jest tożsama z uczelnią noszącą obecnie nazwę Uniwersytet Humboldtów, najstarszym uniwersytetem w Berlinie, założonym przez Fryderyka Wilhelma III w 1809, w okresie 1828–1945 funkcjonującym jako Uniwersytet Fryderyka Wilhelma. [przypis edytorski]
63. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/kuczalska-reinschmit-nasze-cele-i-drogi/
Tekst opracowany na podstawie: Paulina Kuczalska-Reinschmit, Nasze cele i drogi. Szkic do programu działalności kobiecej, Nakładem Redakcyi ,,Steru", Lwów 1897.
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Sfinansowano ze środków Miasta Stołecznego Warszawy
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć-Gryz, Wojciech Kotwica, Aleksandra Sekuła.
Okładka na podstawie: NASA Goddard Space Flight Center@Flickr, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-6079-7
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)