Na granicy czuwa Straż. Straż Graniczna 1928-1939, Artur Ochał (bezpłatna biblioteka internetowa EPUB) 📖

Pod koniec lat dwudziestych dla zabezpieczenia granic: zachodniej, północnej i południowej II Rzeczypospolitej Polskiej, przed przemytnictwem i nielegalną migracją, konieczna była reorganizacja dotychczasowego systemu ich ochrony. Wiosną 1927 r. przymierzano się do utworzenia tzw. KOP „zachodniego” (tj. formacji wojskowej), ale ze względów finansowych i kadrowych, związanych z powołaniem do służby żołnierzy polskiej narodowości, pomysł został zarzucony. Zdecydowano się jednakże na utworzenie struktury półwojskowej. W grudniu 1927 r. wprowadzono rozporządzenie Prezydenta RP o granicach państwa, które było zapowiedzią utworzenia nowej formacji w oparciu o istniejącą Straż Celną (1921-1928).

Reformę nadzorował płk Stefan Pasławski, doświadczony oficer Wojska Polskiego (m.in. dowódca Brygady KOP „Wilno”), od czerwca 1927 r. naczelny inspektor Straży Celnej. Już w sierpniu 1927 r. Straż Celną wyłączono z dotychczasowej zależności od władz celnych i przystąpiono do weryfikacji kadr oraz tworzenia nowych struktur. Naczelny Inspektor SC otrzymał atrybuty komendanta samodzielnej formacji, któremu podporządkowano inspektorów okręgowych, tworząc w ten sposób jednolitą hierarchię służbową. Po półrocznym okresie przygotowań 22 marca 1928 r. utworzona została Straż Graniczna (SG) będąca w tym czasie nowoczesną formacją ochrony granicy. SG miała charakter służby policyjno-wojskowej z szerokimi uprawnieniami celno-skarbowymi, umundurowanej i uzbrojonej, zorganizowanej na zasadach wojskowych. Jako formacja podporządkowana Ministerstwu Skarbu była jednocześnie organem wykonawczym władz skarbowych w zakresie ochrony celnej i władz administracji ogólnej w ramach ochrony granic państwa i bezpieczeństwa publicznego. Większość funkcjonariuszy Straży Celnej została pozytywnie zweryfikowana i przeszła do służby w nowych strukturach SG, choć nie zawsze w tych samych stopniach i na te same stanowiska. Strażnicy o słabym zdrowiu lub kondycji odeszli ze służby, a w ich miejsce przyjęto wykwalifikowanych podoficerów niezawodowych z rezerwy wojska.